Το δέος πιο δυνατό από το σοκ...

Η δραματική ιστορία του Έλληνα Homo Anti-economicus.

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

Η ελληνική κοινωνία υπόσχεται στον εαυτό της πως θα αντιδράσει στην πολιτική επιλογή εξανδραποδισμού της από το καθεστώς της διαπλοκής. Εμφανίζεται αποφασισμένη να εναντιωθεί μέχρις ρήξεως στο νέο σοκαριστικό μπαράζ μέτρων μείωσης των εισοδημάτων και φτωχοποίησης των μικρομεσαίων στρωμάτων του πληθυσμού. Μόνον που αυτό ορίζεται ως αντίδραση στο δέος που προκαλείται από την κυβερνητική (υποτακτική) συμπεριφορά απέναντι στην τρόικα και όχι ως σοκ από την εσωτερική υποτίμηση που καταστρέφει τον παραγόμενο πλούτο στην χώρα, διαμορφώνοντας επιπλέον συνθήκες συγκέντρωσης κεφαλαίου.

Θυμίζω ότι η κρίση στην Ελλάδα αφορά στην κρίση επενδύσεων και κερδοφορίας του κεφαλαίου και όχι στενά στην κρίση απασχόλησης της εργασίας. Αυτό σημαίνει δομική κρίση. Η στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης σοκάρει την κοινωνία, νομιμοποιώντας μορφές αυξημένης...

συσσώρευσης κεφαλαίου με αντιοικονομικό τρόπο. Η οικονομία που καλλιεργεί μηχανισμούς ύφεσης (εσωτερική υποτίμηση) και δεν υφίσταται απλώς ύφεση εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής διόρθωσης (αναδιάρθρωσης) των οικονομικών πόρων που συνεργάζονταν για την αύξηση του παραγόμενου εθνικού προϊόντος (ανάπτυξη), αντιστοιχεί σε μια κοινωνία υπό αποσύνθεση. Από το τελευταίο προκύπτει μεταπολιτικώς/ μεταφυσικώς το δέος. Έτσι συνδέεται το σοκ με το δέος, μόνον που το δέος είναι πιο δυνατό από το σοκ.

Το δέος είναι πιο απολιτικό, περισσότερο παραλυτικό και ξεφεύγει από την (μικρο)οικονομική θεώρηση, από τον λογαριασμό του φτωχοποιούμενου νοικοκυριού ή της μικρής και μεσαίας επιχείρησης! Το δέος είναι μια μετασοκαριστική προσέγγιση της απειλής. Είναι η ζαλάδα, το κενό που προκύπτει μετά την έκθεση σε ένα μέσο (πακέτων μέτρων λιτότητας) που σοκάρει το άτομο ή το κοινωνικό σώμα, στο βαθμό που αυτό αποκρυσταλλώνεται ως γνώμη και συλλογική πολιτική συμπεριφορά.

Θα το πω απλά: η πολιτική επιλογή του Μεγάλου Συνασπισμού της Διαπλοκής (ρίξτε μια ματιά στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, αυτό που βλέπετε δεν έχει ξανασυμβεί στην ιστορία του ελληνικού τύπου: ένα στόμα μια φωνή/ψυχή!) δεν σοκάρει πλέον τους Έλληνες. Το σοκ των προηγούμενων 2.5 ετών δεν υπήρξε ικανό να τους συνταράξει και να μας οδηγήσει σε νέες πολιτικές στάσεις και στρατηγικές κοινωνικής χειραφέτησης. Δεν υπήρχαν ώριμες πολιτικές δυνάμεις από αριστερά για να οδηγήσουν σε ένα αγώνα αντίστασης στην προλεταριοποίηση και στην προτεκτορατοποίηση. Δεν υπήρχε όμως και παραγωγική κοινωνία ικανή για συλλογική αντίδραση στην καταστροφή της. Η ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής, ο υπερκαταναλωτισμός, η «ντιντίδικη» κουλτούρα της καθημερινότητας, το πελατειακό καθεστώς, ο κομματισμός και η μεταστροφή του κοινωνικού μοντέλου από παραγωγικό σε καταναλωτικό, μετέτρεπαν σχεδόν αυτόματα το σοκ σε δέος, δίχως περιθώρια συνειδητοποίησης των κοινωνικών συνεπειών αυτής της στρατηγικής υπό την τρόικα. Σήμερα απλώς δεν υπάρχει καν σοκ, μόνον δέος στους περισσότερους. 

Είναι σαν να έχει χτυπήσει την ελληνική κοινωνία κεραυνός και να παρουσιάζει συμπτώματα ηλεκτροπληξίας: το σώμα είναι σοκαρισμένο, αλλά το πνεύμα απολύτως τρομαγμένο: θέλει να εγκαταλείψει (νοερώς) το πρώτο και να υπερβεί την σοκαριστική πραγματικότητα, θεωρώντας ότι αυτό δεν ανήκει σε εκείνο. Τούτο οδηγεί στην ακινησία, με ενδυνάμωση της αγανάκτησης, όπως και της κρυφής ελπίδας στο θαύμα, στην σωτηρία, με ατομικά φυσικά χαρακτηριστικά. Το δέος αν και αναφέρεται στην κοινωνία, είναι βαθύτατα ατομιστική αντίδραση. Στο τέλος το άτομο που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση θεωρεί ότι απειλείται από τους όμοιους του και όχι από εκείνους που το πολεμούν – η επιχείρηση εσωτερικής υποτίμησης συνιστά εχθρική/πολεμική ενέργεια, σύμφωνα με την ιστορική εμπειρία της ανθρωπότητας και το αποτέλεσμα αυτής λογίζεται ως ανθρωπιστική καταστροφή.

Είδατε, οι περισσότεροι, ότι έχουμε ξεχάσει τα βασικά!

Κάπως έτσι το δέος οδηγεί στην υστερία ή στην απόλυτη παραίτηση και σε μορφές μανιοκατάθλιψης για την ψυχολογική διαχείριση του σοκ και όχι στη ενδυνάμωση της κοινωνικής συνείδησης ή στην παραγωγή ταξικής συνείδησης. Και αυτό διότι το δέος υπερβαίνει με απολιτικό, αφαιρετικό τρόπο το σοκ. Από ένα σημείο και έπειτα σοκ δεν υπάρχει και όπως σημείωσα πιο πάνω σε αυτή τη φάση βρίσκεται ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, ενώ ένα μικρότερο μόλις τώρα βιώνει το σοκ. Να, γιατί η τρόικα σε συνεννόηση με τους Συγκυβερνώντες ακολουθεί στρατηγική σαλαμοποίησης του πακέτου εσωτερικής υποτίμησης. Σαλαμοποιώντας ουσιαστικά την κοινωνία και το ίδιο το άτομο.

Αυτή η στρατηγική από εδώ και στο εξής θα βασίζεται εξολοκλήρου στο δέος. Το δέος των ήδη κινούμενων κάτω από το όριο της φτώχειας και των ανέργων, βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του σοκ των μεσοστρωμάτων. Το σοκ δεν είναι κολλητικό άλλωστε, ενώ το δέος είναι. Όποιος «κολλάει» δέος, αναζητεί τρύπα για να κρυφτεί, μέχρι να περάσει η μπόρα και από εκεί αναθεματίζει την τύχη του, βρίζοντας γενικώς και αορίστως εκτός από το καθεστώς και τους όμοιους του, τους οποίους δεν αναγνωρίζει ως εξίσου αδικημένους.

Σαν φόντο εξαθλίωσης βλέπει τους αντικειμενικά «δικούς» του, στο οποίο δεν θέλει να ανήκει - αν και το επικαλείται για νομιμοποίηση της στάσης του - και έτσι χώνεται πιο βαθιά στην προσωπική τρύπα που άνοιξε για να σωθεί. Το τελευταίο οδηγεί στην αποχή από την άμεση πολιτική συμμετοχή και οργάνωση και σε κάποιες περιπτώσεις σε «επαναστατική» ρητορεία στον οικογενειακό κύκλο ή στις «οικογένειες» του διαδικτύου, μπορεί και σε κανένα περιφερειακό ή ακόμη και κεντρικό κανάλι! Οι υπόλοιποι εμφορούμενοι από δέος το «παίζουν»… Μαχάτμα Γκάντι! 

Γιατί τα λέω όλα αυτά; Για να ισχυριστώ, κυνικότατα όπως συνηθίζω πλέον, ότι πολιτική αντίδραση στην διαλυτική για την κοινωνία στρατηγική του καθεστώτος της διαπλοκής δεν μπορείς να πετύχεις υπό το κράτος του δέους. Πώς διαχειρίζεται κανείς το δέος σε μια κοινωνία; Είτε με μάγους, θυσίες και προσευχές ή με μια εντελώς νέα πολιτική ηγεσία; Οι πρώτοι εμπορεύονται το δέος, συστήνοντας μια άτυπη ηγεμονία, ενώ η νέα πολιτική ηγεσία προσφέρει μια εναλλακτική ηγεμονία που δεν στηρίζεται στην τρομοκρατική προβληματοποίηση του αντικειμενικού. Και πιο είναι το αντικειμενικό στην περίπτωσή μας; Η πτώχευση εντός του Ευρώ. Ποια είναι η εναλλακτική λύση που θα μπορούσε να  διαμορφώσει μια εναλλακτική (νέα) ηγεσία; Ή το Ευρώ (θεσμοί της ευρωζώνης) να σε αποζημιώσει για την πτώχευση (:παραμονή στην ευρωζώνη), ή …δυστυχώς η διαχείριση της ελληνικής κρίσης μέχρι σήμερα αποκλείει την επιστροφή σε αυτόνομο εθνικό νόμισμα και αυτεξούσιο τραπεζικό σύστημα, με αποζημίωση.

Η λύση που δίνει το καθεστώς των διαπλεκομένων είναι: η ελληνική πτώχευση να αποζημιώσει τους κεφαλαιούχους για την παραμονή στο Ευρώ. Ο λαός, δηλαδή, να αποζημιώσει το κεφάλαιο που καταστράφηκε και καταστρέφεται ακόμη από την χρεοκοπία της χώρας. Αυτό σημαίνει παραμονή στο Ευρώ πάση θυσία. Όπως το ίδιο θα σήμαινε επιστροφή στη δραχμή πάση θυσία και δίχως αποζημίωση για τον πλούτο που χάθηκε μέσα στην φούσκα του υπερτιμημένου νομίσματός μας (Το Ευρώ είναι νόμισμα (και) της Ελλάδας, που εκδίδεται και κυκλοφορεί για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της κεντροευρωπαϊκές βιομηχανικής ελίτ, η οποία αισθάνεται σήμερα όμηρος του χρηματοπιστωτικού λόμπι).

Τούτο όμως αποτελεί ταξική επίθεση εναντίον περισσότερων από τα δύο-τρίτα της κοινωνίας. Πώς θα μπορούσε να στεφθεί με επιτυχία αυτή η επίθεση; Δια της διαχύσεως δέους!  Πώς εκτιμώ αυτή την εξέλιξη; Με δέος! Από δέος πάμε καλά, έχουμε περίσσια. Από εναλλακτική ηγεσία δεν βλέπω φως! Μάλλον διότι έχει πιάσει ξανά δουλειά ο μάγος της φυλής, με τα σοσιαλιστικά ξόρκια του και τα καπιταλιστικά ντιβάνια του φακίρη… Εδώ ο ψυχολόγος του «Homo Anti-economicus» σηκώνει τα χέρια ψηλά!