Επαγγελματικός Κοινοβουλευτισμός, ή Συμμετοχική Δημοκρατία;

του Όθωνα Κουμαρέλλα

Επειδή πολλοί αναφέρονται στη φύση για να δικαιολογήσουν μυωπικές απόψεις και εν τέλει άρρωστες συμπεριφορές, ας κάνουν το κόπο να αναλογισθούν πόσο μοναχικό «ζώο» είναι ο άνθρωπος.

Γιατί πέρα από τη παραμυθία του Ροβινσώνα  Κρούσσου, δεν υπάρχει περίπτωση στην Ιστορία που ένας άνθρωπος μπόρεσε να ζήσει μόνος για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αντίθετα πάντα δημιουργούσε ομαδικές συμβιώσεις, άρα κοινότητες, δηλαδή Κοινωνία. Συνεπώς η ίδια η φύση κατέταξε τον άνθρωπο ως αγελαίο είδος, δηλαδή ως κατ’ εξοχήν Κοινωνικό όν.

Και μια Κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς κοινά αποδεκτούς κανόνες συμπεριφοράς από τα μέλη της. Κανόνες που στη πράξη είναι περιοριστικοί της «απόλυτης» ελευθερίας του ατόμου και επιβάλουν συνύπαρξη (αναγκαστική από την ίδια τη φύση) του «Εγώ» με το «Εμείς».

Προφανώς η Φύση προίκισε τον άνθρωπο, όπως όλα τα έμβια όντα, με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και τον «εγωισμό» προκειμένου να μπορεί να επιβιώνει σε ένα εχθρικό...

περιβάλλον που η ίδια η φύση τον έταξε να ζει. Τον προίκισε όμως, όχι μόνο με «εγωισμό» και με τη δυνατότητα να δημιουργεί ταυτόχρονα κοινότητες και συμβιώσεις, αλλά και με την ευφυΐα  και τη λογική, για να μπορέσει να μετασχηματίσει αυτό το εχθρικό περιβάλλον σε φιλικό προς τον ίδιο και αυτή είναι η βασική διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα ζώα.

Ενίοτε όμως αυτός ο εγωισμός του ατόμου μεταλλάσσεται σε εγωπάθεια, εγωκεντρισμό, βουλιμία, απληστία, φιλαργυρία, αρχομανία κτλ., ή άλλες φορές το άτομο από έλλειψη αυτοπεποίθησης και μεγάλης ανασφάλειας μπορεί να συμπεριφερθεί άκρως ατομικιστικά, δηλαδή αντικοινωνικά και δεν δέχεται κανόνες, ή τους παραβιάζει. Αυτό όμως δεν είναι φυσική κατάσταση, αλλά αρρωστημένη διαδικασία, ήτοι λειτουργία του ατόμου παρά φύσει!

Το θέμα λοιπόν, δεν είναι αν το άτομο με το «εγώ» του μπορεί να λειτουργεί ανεξέλεγκτα, όπως κάποιοι (ψυχοπαθείς νεοφιλελεύθεροι), φαντασιώνονται, γιατί δεν μπορεί, αλλά κατά πόσο οι κανόνες που καθορίζουν τη λειτουργία του μέσα στην ευρύτερη ομάδα, του επιτρέπουν τόσους βαθμούς ελευθερίας, έτσι ώστε να λειτουργεί αρμονικά με τα άλλα μέλη της ομάδας, χωρίς να καταπιέζει και να καταπιέζεται.

Δηλαδή το ζητούμενο είναι οι Κανόνες (Νόμοι κτλ.), από ποιους καθορίζονται, ποιους αφορούν, αν καλύπτουν τις ανάγκες των πολλών, πως εφαρμόζονται και πως ελέγχεται η εφαρμογή τους.

Αν οι Κανόνες «φτιάχνονται» από τους λίγους και αφορούν τους πολλούς, τότε λογικά αυτοί δεν μπορούν να εξασφαλίζουν ισορροπία και αρμονία στο κοινωνικό σώμα, γιατί οι λίγοι όσο κι αν θεωρούν τους εαυτούς τους εκλεκτούς, τα δικά τους συμφέροντα (πολύ χειρότερα τις δικές τους ψυχοπάθειες), θα προσπαθήσουν να υπηρετήσουν και αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά μονάχα σε βάρος των πολλών.

Αντίθετα αν οι «πολλοί» αποφασίζουν, τότε η κοινωνική συνοχή, η αρμονία και η ισορροπία αποκαθίστανται γύρω από τους κοινούς τόπους, η ατομικιστική «αρρώστια» υποχωρεί και η Κοινωνία αναβαθμίζεται σε ανώτερο επίπεδο Πολιτισμού και ευημερίας.

Η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία δημιούργημα κι αυτή της αστικής επανάστασης που άλλαξε, ανατρέποντας τις παραδοσιακές στα πλαίσια της φεουδαρχικής ολιγαρχίας σχέσεις παραγωγής, εγκαθιδρύοντας τον Καπιταλιστικό τρόπο, ακολουθεί και αυτή τη πορεία ακριβώς της εξέλιξης του Κεφαλαιοκρατικού συστήματος.

Όμως αυτό, από επαναστατική δύναμη προόδου και αλλαγής μετεξελίχθηκε σταδιακά σε καθεστώς όπου στο όνομα των πολλών κερδοσκοπούσαν οι λίγοι. Παρ’ όλα αυτά και με τεράστια αποθέματα δυναμισμού και ευελιξίας το Σύστημα (πολιτικό και οικονομικό), κατάφερνε μέσω της αντιπροσώπευσης να ισορροπεί τις κοινωνικές δυνάμεις και να επιβιώνει ξεπερνώντας τις κατά καιρούς κρίσεις του.

Σήμερα έχει μετεξελιχθεί σε ένα ανώτερο στάδιο επιβολής του ατομικού συμφέροντος και της όποιας ψυχοπαθολογίας το καθοδηγεί, με τη συσσώρευση του πλούτου να έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και σε ολοένα λιγότερα χέρια. Έτσι, αδυνατεί πλέον να εξισορροπεί τις κοινωνικές δυνάμεις, παίρνοντας χαρακτηριστικά καθαρά αντιδραστικού καθεστώτος,  ερχόμενο σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα των πολλών, που οδηγούνται σταδιακά στη φτωχοποίηση και το περιθώριο και σε απρόβλεπτες αντιδράσεις είτε ασύνταχτες και κατ’ εξοχήν επικίνδυνες, είτε συντεταγμένες. Είναι κοινός πλέον τόπος, ότι συνολικά η παγκόσμια Κοινότητα οδεύει ολοταχώς σε ένα νέο Μεσαίωνα χειρότερο του προηγουμένου.

Το ίδιο και η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία σε παράλληλους δρόμους και συμπληρωματικά του οικονομικού συστήματος, μετεξελίσσεται ραγδαία σε ένα μη ελεγχόμενο κοινωνικά καθεστώς επαγγελματικού Κοινοβουλευτισμού. Το καθεστώς αυτό διαπλέκεται οριζόντια και κάθετα με τα υπερεθνικά εν πολλοίς οικονομικά συμφέροντα και οδεύει προς την ολοκληρωτική και πλήρη εξάρτηση του από την Οικονομική υπερεξουσία, η οποία το χρησιμοποιεί μόνο για να ελέγχει τις αντιδράσεις και να διαχειρίζεται τη κοινωνική ανασφάλεια. Η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία αδυνατεί έτσι, να εξυπηρετήσει τα ευρύτερα κοινωνικά συμφέροντα, αφήνοντας τεράστια τμήματα του πληθυσμού χωρίς στοιχειώδη πολιτική εκπροσώπηση, έρμαια στις βουλιμικές διαθέσεις των ολίγων που αποφασίζουν, θεωρώντας τον εαυτό τους «εκλεκτό».

Δεν είναι τυχαίο, ότι η συζήτηση για Πραγματική Δημοκρατία Τώρα, άμεση, συμμετοχική μαζί με την επικράτηση της Οικονομικής Δημοκρατίας μόλις έχει αρχίσει σε ευρύτερη κλίμακα, ταυτόχρονα με το βάθεμα και τη σταδιακή εξάπλωση της Καπιταλιστικής κρίσης, που αποκαλύπτει το πραγματικό εκτρωματικό «πρόσωπο» του καθεστώτος, όπως ο καπιταλισμός μετεξελίχθηκε (αν δεν ήταν έτσι από την αρχή).................................

Όθων Κουμαρέλλας

Αρχιτέκτων - Μέλος της Π. Γ. του Ε.Πα.Μ.