Κορωνοϊός: Στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα

Του Βαγγέλη Βλασσόπουλου

Η πανδημία του covid-19 βρίσκει την παγκόσμια οικονομία σε μια από τις πιο έντονες κρίσεις χρέους. Σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF) το παγκόσμιο χρέος για το πρώτο τρίμηνο του 2020 έχει φτάσει στο δυσθεώρητο ύψος  των 257 τρις $ (περίπου) και ως ποσοστό του Παγκόσμιου ΑΕΠ στο 322%. Δηλαδή περισσότερο από τριπλάσιο.
Το ΑΕΠ της Κίνα το 2002 αντιπροσώπευε το 4% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σήμερα το 16%, το μερίδιό της στο παγκόσμιο εμπόριο ήταν και είναι αντίστοιχα 5,3% και 12,8%. Από τα στοιχεία αυτά και μόνο, γίνεται σαφές ότι οι επιπτώσεις στην οικονομία της επηρεάζουν την παγκόσμια κοινότητα σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό.
Σύντομο ιστορικό των σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας των τελευταίων ετών

• Μάρτης 2018: οι Αμερικανικές αρχές επιβάλουν εισαγωγικούς δασμούς 25% και 15% αντίστοιχα στον χάλυβα και στο αλουμίνιο από Κίνα, με βάση το δόγμα Τραμπ: “Πρώτα η Αμερική”. Αναλόγως οι κινέζοι επιβάλουν δασμούς σε πάνω από 120 αμερικανικά προϊόντα από 15% – 25%. Οι συνέπειες ήταν να γονατίσει η κινεζική οικονομία και να μπει φρένο στην παγκόσμια ανάπτυξη για μια περίοδο περίπου τριών εξαμήνων.
• Στα μέσα Ιανουαρίου 2020, ΗΠΑ και Κίνα καταλήγουν σε ανακωχή, υπογράφοντας προκαταρτική συμφωνία για σταδιακή αύξηση εισαγωγών και μείωση δασμών.
• (Στο πρώτο δίμηνο του 2020 χάθηκαν 5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Κίνα).
• 17 Νοεμβρίου 2019 εμφανίζεται το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στην Κίνα σύμφωνα με το South China Morning Post, στην επαρχία Χουμπέι, μια πόλη 11 εκ. κατοίκων.
• 31 Δεκεμβρίου 2019 η Κίνα ενημερώνει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για τα πρώτα κρούσματα.
• 11 Μάρτη ο ΠΟΥ κηρύσσει τον κορωναϊό πανδημία
• Στις 12 Μάρτη 2020 ο Ρόμπερτ Ρέντφιλντ, διευθυντής των κέντρων πρόληψης νοσημάτων στις ΗΠΑ, δηλώνει ότι: “Αμερικανοί που φαινόταν ότι πέθαιναν από γρίπη βρέθηκαν θετικοί στον covid-19.
• 13 Μάρτη 2020 ο Ζαο Λιτζιάν, εκπρόσωπος του Κινεζικού Υπ. Εξωτερικών, απευθύνει ερώτημα προς τις ΗΠΑ : “Πότε εμφανίστηκε ο ασθενής (0) στις ΗΠΑ?”, γράφοντας ξεκάθαρα στο Twitter ότι οι ΗΠΑ οφείλουν ξεκάθαρη απάντηση προς στην Κίνα.

Φυσικά τα παραπάνω γεγονότα δεν είναι απαραίτητο να συνδέονται, εξίσου φυσικά δεν αποκλείεται και να συνδέονται .
Παρακάτω φαίνεται το χρονικό εξάπλωσης του covid-19. Πηγή BBC



Ας δούμε σύντομα  και το περιβάλλον στη γειτονιά μας:

• Γαλλία: Μακρόν – κίτρινα γιλέκα
• Μεγάλη Βρετανία: BREXIT
• Γερμανία: Deutsche Bank
• Τουρκία: επιθετική εξωτερική πολιτική (Λιβύη, Συρία, Ελλάδα)
• Ισραήλ: δίκη Νετανιάχου
• Συρία ανακατάληψη εδαφών
• κλπ.

Ας δούμε και το δικό μας περιβάλλον:

• Τα στοιχεία για την Ελληνική οικονομία, όπως προκύπτουν από το Δελτίου Δ.Χ Νο 96, το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος είναι της τάξης των 356 δις ευρώ, ποσοστό περίπου 190% του ΑΕΠ της χώρας.
• Άνω του 1,1 τρις το βραχυχρόνιο χρέος (ρεκόρ)
• Πλεονασματικοί προϋπολογισμοί (3,5 Δημοσιονομικό Πλεόνασμα)
• Δήλωση Υπουργού Ανάπτυξης: “ 30 Απριλίου πάνε τα σπίτια σας”
• Λοιπές και γνωστές παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας ύστερα από μια δεκαετία απώλειας της εθνικής της κυριαρχίας
• Κρίση μεταναστευτικού
• Συνεχής εμπλοκή με Τουρκία
• κλπ.

Μένουμε σπίτι…
Πράγματι, λοιπόν, ένα νέο σοκ, πολύ ισχυρότερο από αυτό του 2008-2009, έρχεται να αναδείξει τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Η βιωσιμότητά της με όρους σύγχρονης λογιστικής, καθώς και η ανθεκτικότητα του ευρώ και της ευρωζώνης υπό τις νέες αυτές συνθήκες, ίσως αποτελέσει το μεγάλο στοίχημα των υποστηρικτών, ντόπιων και αλλοδαπών, της “μεγάλης ιδέας” της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με βάση τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ (αρχές Μάρτη), η παγκόσμια μεγέθυνση θα είναι μικρότερη κατά 0,5 – 1,4 ποσοστιαίες μονάδες, ανάλογα με το αισιόδοξο ή το απαισιόδοξο σενάριο εξάπλωσης της νόσου. Η πρόβλεψη για την Ευρωζώνη προσδιορίζεται στην πτώση από 0,3 – 1 ποσ. μονάδες και αντίστοιχα για την Ελληνική οικονομία, ακόμη πιο αισιόδοξο, στο όριο ανάμεσα στο 0,3 – 0,7.
Σύμφωνα με πιο πρόσφατη πρόβλεψη, που προέρχεται από καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η πτώση του Ελληνικού ΑΕΠ θα κυμανθεί από 1-4% ,δηλαδή από 1,8 – 7 περίπου δις ευρώ.

Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε πρόβλεψη ή τη συσχέτιση του covid-19 με τον SARS προκειμένου να καταλήξει μια μελέτη ή ένα μοντέλο πρόβλεψης, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία είναι δεδομένες. Η ουσία, αν θέλετε, μιας πρόβλεψης σε ένα εξαιρετικά αβέβαιο και ανασφαλές περιβάλλον είναι ήσσονος σημασίας. Στο τέλος της κρίσης και μόνο τότε θα κάνουμε “ταμείο”. Μέχρι τότε η καθημερινότητα είναι ο δείκτης της πραγματικότητας, και αυτός έχει αρνητικό πρόσημο και πτωτική κατεύθυνση.

Σε μια χώρα και σε μια οικονομία, η “προηγούμενη μέρα” είναι ίσως ο καλύτερος δείκτης για κάθε επόμενη και είναι δεδομένο πως “ό,τι σπείρεις αυτό και θα θερίσεις” ή αλλιώς “όπως στρώσεις έτσι και θα κοιμηθείς”. Η τελευταία δεκαετία για τη χώρα μας ήταν καθοριστικής σημασίας για τη σημερινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει. Μια δεκαετία ληστρικών επιδρομών σε κάθε επίπεδο της οικονομικής ζωής, δανειακές συμβάσεις, μνημόνια, ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών, λιτότητα, φτώχεια, μείωση πληθυσμού κλπ., είχαν σαν αποτέλεσμα να μας βρουν ανοχύρωτους σε μια από τις, σχεδόν επαναλαμβανόμενες ανά δεκαετία, δομικές ή συγκυριακές κρίσεις.

Οι υποδομές της χώρας μας δεν αρκούν για να περιθάλψουν τους πολίτες της. Το μόνο μέτρο είναι το “ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ”- η απαγόρευση της κυκλοφορίας. Περισσότερες από 330 χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν ήδη κλείσει, χιλιάδες εργαζόμενοι έχουν ήδη πάει σπίτι τους. Άγνωστο για πόσο. Με μέτρα “ασπιρίνες” η πολιτεία προσπαθεί ή θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει, στο επόμενο διάστημα, το χάος τόσο στις εργασιακές σχέσεις και στα εισοδήματα όσο και στην παραγωγή, στην κατανάλωση, στις φορολογικές, τραπεζικές κλπ. υποχρεώσεις των πολιτών. Το χάος μπορεί να προσδιοριστεί μόνο με όρους χάους.

Οι άμεσες επιπτώσεις στην Ελληνική οικονομία, σχετίζονται με την επίδραση των μέτρων που ελήφθησαν από τις ελληνικές αρχές για την προσπάθεια μείωσης της διάδοσης της νόσου, αλλά δεν μπορεί να μην είναι ανεξάρτητες και συνέπεια της Ελληνικής οικονομικής πραγματικότητας όπως αυτή έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια  :

Η αγορά έχει κλείσει

• Αβεβαιότητα σε κάθε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας
• Μείωση παραγωγής
• Μείωση εισοδημάτων (ιδιωτικός τομέας)
• Μείωση ιδιωτικής κατανάλωσης
• Αύξηση, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, της ανεργίας
• Αύξηση μη εξυπηρετούμενων δανείων
• Μεγάλη αύξηση δαπανών για την υγεία
• Μεγάλη πτώση Εμπορίου – Μεταφορών – Εξαγωγών
• Πτώση στον Τουρισμό
• Μείωση επενδύσεων
• Πτώση χρηματαγορών
• Μείωση αποθεμάτων σε είδη α΄ ανάγκης , σπιτιού, διατροφής κλπ.
• Αύξηση εισαγωγών, επιβαρύνοντας περισσότερο το ήδη ελλειμματικό ισοζύγιο
• Πιθανή κατάρρευση της αγοράς ακόμη και της διαδικτυακής λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης – ελλειμματικής προσφοράς.
• Πιθανή αύξηση τιμών

Δεν πρόκειται μόνο για ελληνικό αλλά για ένα παγκόσμιο crash test!
Απλά ερωτήματα

• Πώς μπορεί μια χώρα να ανακτήσει δυνάμεις χωρίς νομισματικά και δημοσιονομικά εργαλεία;
• Πώς μπορεί να πάρει αποφάσεις, συμφέρουσες προς τον λαό της, αν δεν είναι κυρίαρχη και ανεξάρτητη;
• Πώς μπορεί να χρηματοδοτήσει την οικονομία της δίχως δικό της νόμισμα;
• Πώς μπορεί μια οικονομία να ξεφύγει από την ύφεση, με πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και πλεόνασμα 3,5% ;
• Κι αν μειωθεί το πλεόνασμα έστω και στο 0,5%, θα μπορούσε ;
• Κι αν ακόμη είχε ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, θα τα κατάφερνε;
• Πώς μπορεί να κατευθύνει τον πρωτογενή τομέα της στα πλαίσια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ);
• Με λίγα λόγια πώς μπορεί να ανασυγκροτηθεί εντός ΕΕ και Ευρωζώνης ;

Οι απαντήσεις εύκολες. Απλώς δεν μπορεί! Ή ίσως μπορεί με νέα δανεικά, νέα μνημόνια κλπ…
Οι ακραίες συνθήκες, οι κακές συγκυρίες, έρχονται να αναδείξουν την αναγκαιότητα και την αποτελεσματικότητα ενός ισχυρού κράτους με δομές, αντανακλαστικά και αποθέματα. Η Ελλάδα έχει παύσει προ πολλού να είναι κυρίαρχη χώρα. Για οποιαδήποτε απόφαση ή μέτρο πρέπει να πάρει έγκριση  από αλλοδαπές αρχές.  Δεν είναι νομίζω απαραίτητο να αναφέρω στοιχεία για το επίπεδο εισοδημάτων, συντάξεων, υπηρεσιών υγείας, εργασιακών σχέσεων, ανεργίας, δημογραφικά στοιχεία κλπ. Είναι όλα γνωστά σε όλους!
Στοιχεία από την πρώτη επιδημιολογική έκθεση του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας
(ΕΟΔΥ)



Με βάση τα τελευταία στοιχεία που ανακοίνωσε πριν λίγο o καθηγητής Σ. Τσιόδρας, σε 530 επιβεβαιωμένα κρούσματα, οι νεκροί, με μέσο όρο ηλικίας τα 72 έτη, είναι 13 και οι 13 με βαριά υποκείμενα νοσήματα.
Δεν είμαστε ακόμη στη θέση να κρίνουμε αν τα μέτρα της απαγόρευσης που έχει λάβει η κυβέρνηση για τον περιορισμό της διάδοσης του covid-19, είναι ρεαλιστικά ή ελήφθησαν υπό το κράτους πανικού και κυρίως από τα αποτελέσματα της μετάδοσης του ιού στη γειτονική μας Ιταλία . Σε κάθε περίπτωση, η επικινδυνότητα του ιού καθώς και η ταχεία μετάδοσή του είναι δεδομένη, με πάνω από 11.000 θανάτους παγκοσμίως (σε 164 χώρες). Φυσικά τα αποτελέσματα μπορούν να συγκριθούν με αντίστοιχα άλλων ιών ή ασθενειών ή της ίδιας της πείνας, αλλά δεν είναι της παρούσης.
Ο covid-19 δεν έχει συνέπειες σχετιζόμενες μόνο με επιδράσεις στην υγεία των ανθρώπων και με οικονομικά αποτελέσματα, έχει τεράστιες επιδράσεις στην κοινωνική ζωή ολόκληρου του πλανήτη, τόσο αναφορικά με  τα μέτρα που περιορίζουν την ελευθερία των πολιτών, όσο και με ψυχολογικά ή ηθικά ζητήματα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα φόβου, πανικού, ενοχών, εγκλωβισμού, ανασφάλειας κλπ. Δεν υπάρχει περίπτωση να μείνουμε αλώβητοι, όπως και ιστορικά οι συνέπειες άλλων πανδημιών δεν άφησαν ανεπηρέαστους εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη μας.
Μια σύντομη αναφορά πανδημιών

• Ο λοιμός των Αθηνών 430 – 426 π.Χ.
• Η πανούκλα του Ιουστινιανού 540 μ.Χ
• Πρώτη πανδημία χολέρας 1820 (Ινδία)
• Ο κίτρινος πυρετός του Μέμφις 1880 (Κούβα)
• Πανδημία πανούκλας 1850 – 1860 (Κίνα)
• Πανδημία γρίπης 1918 –1919 (Ισπανική γρίπη)
• Επιδημία πολιομυελίτιδας 1916 (Αμερική)
• O SARS 2003 (Ασία)
• Covid-19 2020 (Κίνα?)

Τι κάνουμε τώρα ;
Ως άτομα και ως άνθρωποι οφείλουμε να σεβαστούμε την υγεία μας καθώς και την υγεία των συνανθρώπων μας χωρίς μαγκιές και λεονταρισμούς δίχως νόημα!
Ως πολίτες αυτής της χώρας πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά την “επόμενη μέρα”. Η ανάγκη ενός ισχυρού και ανεξάρτητου κράτους, είναι σαφές ότι θα προκύψει ως τεράστια ανάγκη για την επούλωση των πληγών ύστερα από το πλήγμα της επιδημίας σε ανθρώπους και σε οικονομικό κόστος.

Την πρώτη στιγμή της “επόμενης μέρας” πρέπει να αποφασίσουμε να διεκδικήσουμε την κυριαρχία της πατρίδας κι αυτό σημαίνει τη διαγραφή του δημόσιου χρέους της χώρας,  την έξοδο από την ζώνη του ευρώ και την ΕΕ. Την πρώτη κιόλας στιγμή πρέπει να διαγράψουμε το ιδιωτικό χρέος των πολιτών της χώρας (με κριτήρια ασφαλώς). Πρέπει να δημιουργήσουμε εισόδημα!

• Μην ξεχάσουμε όσα ήταν έτοιμα για εφαρμογή λίγο πριν την κρίση του ιού!
• Μην ξεχάσουμε, για παράδειγμα, την ΠΝΠ περί επίταξης γαιών στα νησιά
• Μην ξεχάσουμε ότι το λογαριασμό της κρίσης θα μας τον σερβίρουν με την πρώτη ευκαιρία
• Μην ξεχάσουμε τι εστί νεοφιλελευθερισμός και πως έχει “ακυρωθεί” στην κρίση αυτή

Τέλος
Μην ξεχάσουμε ότι είμαστε άνθρωποι και ότι ίσως συνάνθρωποί μας έχουν την ανάγκη μας. Ας τους την προσφέρουμε!

Ο Βαγγέλης Βλασσόπουλος είναι επικεφαλής του τομέα Οικονομίας και μέλος του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου (Ε.Σ.Σ.) του Ε.ΠΑ.Μ.

Πηγή: https://www.epamhellas.gr