Απορρύθμιση της διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων

Του Δημήτρη Κυπριώτη

Τα τελευταία διεθνή γεγονότα που συμβαίνουν τόσο στο εγγύς περιβάλλον της Ελλάδας, αλλά και στο ευρύτερο περιφερειακό, έρχονται να επιβεβαιώσουν τη γενικότερη απορρύθμιση της διεθνούς ισορροπίας των παγκόσμιων δυνάμεων, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Ο μονοπολικός κόσμος που είχε διαμορφωθεί με την κυριαρχία των ΗΠΑ στη 10 ετια του ΄90, έχει προ πολλού εγκαταλειφθεί, κάτω από την πίεση των νέων συνθηκών  που επικράτησαν στη διεθνή Γεωπολιτική σκακιέρα, είτε αυτές οι συνθήκες  εκφράστηκαν από  Γεωοικονομικά ή Γεωστρατηγικά νέα δεδομένα.

Το άνοιγμα των ασιατικών αγορών, η ανασυγκρότηση  της Ρωσίας με την εμφάνιση Πούτιν,  η ραγδαία οικονομική και τεχνολογική άνοδος της Κίνας, αλλά και η απατηλή ισχυροποίηση της Ευρώπης, ανέκοψαν τη συνολική επικράτηση της  Pax Americana και αντί αυτής, έχουμε την ανατολή ενός πολυπολικού κόσμου με πολύ έντονη την παρουσία της Ρωσίας, την ανάδειξη της Κίνας ως κέντρου της ασιατικής έκφρασης, που έχει τώρα όμως και παγκόσμιες βλέψεις.

Κοντά στους μεγάλους αυτούς παγκόσμιους παίκτες, η «Γηραιά Ήπειρος» παρακολουθεί από κοντά την κατάσταση όπως εξελίσσεται, με κρυμμένους τους  σημαντικούς θησαυρούς που έχει, αλλά με περιορισμένη και περιθωριακή παρουσία τόσο στο οικονομικό όσο και στο πολιτικό της βεληνεκές, σε βαθμό τέτοιο , που αδυνατεί να εκφέρει συγκροτημένη άποψη, αλλά ούτε να μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Σε αντίθεση όμως με την Ευρώπη, η Τουρκία είναι εκείνη που επιθυμεί διακαώς να αποκτήσει περιφερειακή βάση, προβάλλοντας με κάθε δυνατό τρόπο τη Νέο-Οθωμανική της ταυτότητα. Στην προσπάθειά της αυτή έχει τη συνδρομή προς το παρόν της Ρωσίας, που πιστεύει ότι έχει αποκτήσει επιτέλους την πολυπόθητη πρόσβαση στις θερμές θάλασσες και ιδιαίτερα στα νερά της Μεσογείου.

Η μέχρι σήμερα ισχυρή θέση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, η οποία απωλέσθηκε σε κάποιο βαθμό, μετά την απόφαση επί προεδρίας Obama να υπάρξει η σταδιακή αποδέσμευση  των ΗΠΑ από το Ιράκ,  έχει αντικατασταθεί αντίστοιχα από τη Ρωσία, η οποία  έχει καταφέρει να εδραιώσει ένα γεωστρατηγικό «προγεφύρωμα» στην περιοχή, με πολύ μεγάλο οικονομικό και ανθρώπινο κόστος.

Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, του προέδρου D. Trump, έστω και καθυστερημένα, επιχειρεί να κάνει μία αναδιάταξη των δυνάμεών της στην περιοχή,  ανακαλύπτοντας μάλιστα  ο ίδιος ότι το δόγμα «Πρώτα η Αμερική», δεν μπορεί να ισχύσει με την πλήρη απόσυρση των δυνάμεών της και τον περιορισμό στην ενδοχώρα της, όσο πλούσια και αν είναι αυτή, σε πρώτες ύλες, βιομηχανία και ανθρώπινο δυναμικό.

Στην απέναντι πλευρά των ισχυρών, η συνεχιζόμενη και πολύ εντυπωσιακή οικονομική και βιομηχανική άνοδος της Κίνας, είναι αδύνατο να αναχαιτιστεί με «μάχες οπισθοφυλακής» που διεξάγονται με εμπορικές κυρώσεις. Μπροστά λοιπόν στις καταστάσεις αυτές, το στρατό-βιομηχανικό σύμπλεγμα  των ΗΠΑ, βλέποντας την επιχειρούμενη αναστροφή του κλίματος, ανέλαβε πρωτοβουλίες στη Μ. Ανατολή, μέσω στρατιωτικών επεμβάσεων, με επίκεντρο τον άξονα Συρίας –Ιράν. Μάλιστα στον ίδιο χώρο, δηλαδή επί  Συριακού εδάφους, ξεκίνησε κλιμακούμενη και η στρατιωτική αντιπαράθεση Ιράν-Ισραήλ, που θα πρέπει να τη δούμε ως  πρόγευση ενός πολύ πιθανού μελλοντικού πολέμου.

Μέσα σε αυτό το σύμπλεγμα δυνάμεων στο συγκεκριμένο χώρο, η Τουρκία επιχειρεί συστηματικά, ενεργώντας  μάλιστα ανάμεσα στα «πόδια των ελεφάντων» και με ταυτόχρονη αθέτηση υποχρεώσεών της στο ΝΑΤΟ,  να επωφεληθεί των καταστάσεων που έχουν δημιουργηθεί,  προσπαθώντας να παγιώσει τη θέση της στη βορειοανατολική Συρία με την κατοχή εδαφών, αποβλέποντας πάντα στον κύριο στόχο της που είναι η συμμετοχή της στον έλεγχο των πετρελαίων του Κιρκούκ και της Μοσούλης, αλλά και στη μη δημιουργία Κουρδικού κράτους στα Νότια σύνορά της.

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποια μπορεί να είναι τα ανταλλάγματα που προσφέρει Τουρκία στην επιτυχία των παραπάνω  προσπαθειών της, παραμένοντας μόνο σε εικασίες, που οδηγούν ενδεχομένως στην απόσυρση της από την κυπριακή ΑΟΖ και από τα όποια ενδιαφέροντά της στη Β. Αφρική, αλλά ποτέ δεν θα εικάζαμε από τα τετελεσμένα που προσπαθεί να επιβάλει στο Αιγαίο. Η ανακάλυψη μάλιστα σημαντικών κοιτασμάτων στον άξονα Δέλτα του Νείλου-Κύπρου-Κρήτης, δηλαδή σε μια μη ελεγχόμενη γεωγραφική περιοχή από την ίδια, έχει μεγαλοποιήσει τον εκνευρισμό  και την επιθετικότητά της, όσο διαπιστώνει ότι παραμένει εκτός «τραπεζιού».

Τι θα γίνει όμως από εδώ και στο εξής; Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί ακόμη και από τους καθ΄ ύλη και σπουδή  επιστήμονες, σε ότι αφορά σε επόμενες δράσεις και συνεχόμενες κινήσεις των βασικών γεωπολιτικών παικτών, δηλαδή των ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Ιράν , Ισραήλ και Τουρκίας τώρα, στη γεωπολιτική και Περιφερειακή σκακιέρα.

Αυτό όμως που διακρίνεται ακόμη και από μη ειδικούς,  είναι η αυξανόμενη πόλωση, που κλιμακώνεται από τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας, την απομόνωση της Ρωσίας από διάφορες κυρώσεις προερχόμενες κυρίως από ΗΠΑ-Ηνωμένο Βασίλειο και τελευταία από το casus belli, για στρατιωτική συμμαχική επέμβαση στη Συρία, λόγω της υποτιθέμενης επίθεσης με χημικά της Συρίας κατά αμάχων. Κοντά σε αυτά τα δεδομένα, βρίσκεται  και η πρόσφατη απόφαση του προέδρου D. Trump,  για απόσυρση των ΗΠΑ   από τη συμφωνία περιορισμού του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Όλα τα παραπάνω,  συσχετιζόμενα όμως  και με την αύξηση των πρώτων υλών, με το αργό πετρέλαιο και το χρυσό να σημειώνουν συνεχόμενα ανοδικά ρεκόρ, αλλά κι την πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων από την αμερικανική Fed, είναι σημάδια μιας μεγάλης «θύελλας» για μια  ευρύτερη ανάφλεξη, που δεν έχει  ξεσπάσει ακόμα.

Ο Δημήτρης Κυπριώτης είναι στρατηγός ε.α. και Γενικός Γραμματέας του Ε.ΠΑ.Μ.

Πηγή: http://dimtris-kypriotis.blogspot.com/, https://epamhellas.gr/