Ισχυρότερος Ερντογάν σε όλο και πιο αδύναμη Τουρκία

Του Κώστα Ράπτη 

Θρίαμβος ή φάρσα; Το κατάλληλο λεξιλόγιο για να περιγράψει κανείς το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών ακόμη αναζητείται.

Από τη μια ο Ταγίπ Ερντογάν, ήδη δεκαπέντε χρόνια στην εξουσία, εξασφάλισε άλλη μία πενταετή θητεία, αυτή τη φορά με αναβαθμισμένες (θα έλεγε κανείς, απεριόριστες) εξουσίες, μέχρι το 2023, οπότε και η Τουρκική Δημοκρατία θα συμπληρώσει εκατό χρόνια ζωής. Μάλιστα, ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας όχι μόνο απέφυγε τη δοκιμασία ενός δεύτερου γύρου στις προεδρικές εκλογές, αλλά διαθέτει και φιλική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση.

Από την άλλη πλευρά, στη χθεσινή αναμέτρηση συνέβησαν πράγματα πρωτοφανή, ακόμη και με τα προβληματικά μέτρα της ίδιας της Τουρκίας: το αποτέλεσμα ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον νικητή με βάση τα ανεπίσημα στοιχεία, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων είχε φθάσει στο 90% της ενσωμάτωσης, ενώ εκατομμύρια ψηφοδελτίων από αστικά κέντρα βρίσκονταν ακόμη στους σάκους καθ' οδόν για τα κέντρα καταμέτρησης, η Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή σίγησε και αθέτησε την υπόσχεσή της να ανακοινώσει προβολή του αποτελέσματος μέχρι τα μεσάνυχτα, ο υποψήφιος της αξιωματικής αντιπολίτευσης αναγνώρισε την ήττα του μέσω μηνύματος What'sUp σε τηλεπαρουσιαστή, η επινίκια συγκέντρωση του Ερντογάν μετατέθηκε για το μεσημέρι της Δευτέρας και τα κανάλια σύσσωμα αγνόησαν παντελώς την συνέντευξη τύπου του τρίτου κόμματος (HDP). Όλα αυτά, εννοείται, στο πλαίσιο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που ισχύει από το 2016 και στο φόντο των περιστατικών βίας που συχνά πυκνά σημαδεύουν τις εκλογές στην Ανατολία.

Αν θα δώσουμε έμφαση στη μία πλευρά του νομίσματος, θα παρατηρήσουμε ότι τα χθεσινά αποτελέσματα συνιστούν έκπληξη μόνο στον βαθμό που υποτιμήθηκαν, κυρίως από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, οι βαθιές ρίζες της κυριαρχίας του Ερντογάν στο εκλογικό σώμα και υπερτιμήθηκαν υποψήφιοι, όπως ο Μουχαρρέμ Ιντζέ και η Μεράλ Άκσενερ που εντέλει προσγειώθηκαν στα πραγματικά κυβικά τους.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, είναι δικαιολογημένο να στέκεται κανείς στις παρατυπίες, διότι παραπέμπουν σε μιαν απλή αλήθεια: κανείς πια δεν μπορεί να φανταστεί, με δεδομένη την απίσχναση της δημοκρατίας στην Τουρκία, ότι θα υπάρξει ποτέ μια ομαλή παράδοση της εξουσίας από τον Ερντογάν και τους ισλαμιστές. 

Ο Τούρκος πρόεδρος γίνεται ολοένα και ισχυρότερος σε μία χώρα που (για τον λόγο αυτόν) γίνεται ολοένα και λιγότερο ισχυρή. Το καταφέρνει αυτό επενδύοντας στην πόλωση, με βάση όμως συχνές και απότομες εναλλαγές της εκάστοτε διαχωριστικής γραμμής. Το καταφέρνει επίσης ακροβατώντας στις "δύο καμπύλες” για τις οποίες κάνουν λόγο οι δημοσκόποι της γείτονος: αυτήν που συσχετίζει τα όποια οικονομικά προβλήματα με την κάμψη της επιρροής των κυβερνώντων και αυτήν που συσχετίζει τους φόβους ασφαλείας και τις μιλιταριστικές περιπέτειες με την συσπείρωση του πληθυσμού γύρω από την εθνική ηγεσία.

Από αυτή την άποψη, η πρόωρη διεξαγωγή των εκλογών επιτέλεσε τον σκοπό της, καθώς η δοκιμασία της κάλπης από τη μια πρόλαβε τα χειρότερα σε ένα τοπίο ραγδαίας υποτίμησης της λίρας, ανόδου του πληθωρισμού και υποβαθμίσεων από οίκους αξιολόγησης, ενώ από την άλλη συνέπεσε με το εθνικιστικό κλίμα που δημιούργησαν οι επιχειρήσεις στο Αφρίν και το Καντίλ, η προώθηση στο Μάμπιτζ της βόρειας Συρίας κ.ο.κ.

Για την κεμαλιστική αντιπολίτευση των Ιντζέ και Κιλιτσντάρογλου, πάλι, οι εκλογές επιβεβαίωσαν την αδυναμία της να αναδειχθεί σε πόλο ενός νέου δικομματισμού. Παρότι το ποσοστό του Ιντζέ (30%) συνιστά αυθυπέρβαση, η συνολική εικόνα είναι αυτή του εγκλεισμού σε ένα "εκλογικό γκέτο”.

Οι λοιποί εταίροι της εκλογικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης είχαν κακή παρουσία, είτε ο λόγος γίνεται για το κόμμα της Μεράλ Άκσενερ (7,3%) που διεκδικούσε ρόλο καταλύτη στο πολιτικό σκηνικό, είτε για το ισλαμιστικό κόμμα Σααντέτ που κατάφερε να μην εκλέξει ούτε έναν βουλευτή.

Αντίθετα, στους κόλπους της φιλοερντογανικής συμμαχίας, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης συγκέντρωσε μεν ποσοστό μικρότερο κατά δέκα μονάδες (42%) των επιδόσεων του Ερντογάν, ωστόσο το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί με 11% αναδεικνύεται σε νικητή του "εμφυλίου” των εθνικιστών, μετά τη διάσπαση με το κόμμα της Άκσενερ, αλλά και σε ρυθμιστή του κυβερνητικού έργου.

Η εκτίναξη του κόμματος του Μπαχτσελί ασφαλώς δεν είχε προβλεφθεί. Συμβαδίζει, όμως, με δύο ευρύτερες τάσεις που ανέδειξε το εκλογικό αποτέλεσμα; την ευρύτερη στροφή προς τα δεξιά και την ταυτοτική αναδίπλωση, είτε αυτή αφορά την τουρκική ταυτότητα είτε την κουρδική - όπως, από την άλλη μεριά, μας θυμίζει η εντυπωσιακή αντοχή του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών, το οποίο, αν και αποκλεισμένο από τις εκλογικές συμμαχίες και τα μέσα ενημέρωσης και με τον ηγέτη του και πλήθος στελεχών του στη φυλακή, κατόρθωσε να ξεπεράσει το εξωφρενικό όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%.

Πηγή: capital, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.com/