Επωλήθη η Ελλάς

του Νίκου Ιγγλέση

Ένα μεγάλο έγκλημα εθνικής μειοδοσίας συντελέστηκε το τελευταίο διάστημα στο όνομα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Ξένα hedge funds αγόρασαν σε εξευτελιστικές τιμές τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες. Έναντι περίπου 5,3 δις ευρώ τα hedge funds αγόρασαν ουσιαστικά το ενεργητικό των τραπεζών, το οποίο μόνο από τα χορηγηθέντα δάνεια στον ιδιωτικό τομέα ανέρχεται σε 204 δις. ευρώ.

Το έγκλημα που σχεδιάστηκε από τους δανειστές και υλοποιήθηκε από την κυβέρνηση, εκτός από τον αφελληνισμό του πιστωτικού συστήματος, παραχώρησε τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής οικονομίας σε ξένα συμφέροντα. Σημειώνουμε ότι τα δάνεια των 204 δις. αντιπροσωπεύουν το 115% του ΑΕΠ της χώρας. Ακόμη κι’ αν παραμείνουν οι σημερινές διοικήσεις των τραπεζών, αυτές θα είναι υποχρεωμένες να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των νέων, αλλοδαπών, ιδιοκτητών τους, που ελέγχουν τώρα την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου.

Η κυβέρνηση συμμορφούμενη με τις απαιτήσεις των δανειστών, που ήθελαν ιδιωτικές τράπεζες, δε συμμετείχε μέσω του ΤΧΣ (ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) στην πρώτη...
φάση (βιβλίο προσφορών) της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης όπου έλαβαν μέρος μόνο θεσμικοί και επιλέξιμοι επενδυτές! Έτσι το ΤΧΣ, δηλαδή το ελληνικό Δημόσιο, περιορίστηκε σε μειοψηφικό ποσοστό στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών. Παράλληλα μη συμμετέχοντας στην ανακεφαλαιοποίηση ή συμμετέχοντας σε δύο τράπεζες με ομολογίες , το Δημόσιο απώλεσε ουσιαστικά 24,4 δις. που είχαν δοθεί κατά την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση του 2013.

Οι τρείς ανακεφαλαιοποιήσεις

Ας παραθέσουμε όμως τα γεγονότα αναλυτικά. Οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν τρείς φορές τα τρία τελευταία χρόνια. Οι λόγοι για τους οποίους οι τράπεζες χρειάζονται συνεχώς νέα κεφάλαια για να μη χρεοκοπήσουν και όχι για να δώσουν ρευστότητα στην αγορά είναι: α) το κούρεμα (PSI) των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν το 2012, β) η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων «κόκκινων» δανείων (βλέπε πίνακα) λόγω της ύφεσης στην οικονομία από τις μνημονιακές πολιτικές και γ) η απόσυρση των καταθέσεων λόγω της φορολογικής επιδρομής και της ανασφάλειας που αισθάνονται οι πολίτες.

Η πρώτη ανακεφαλαιοποίηση έγινε το 2013, με κεφάλαια κατά κύριο λόγο από το ΤΧΣ. Με τα 24,4 δις., όπως προαναφέραμε, τα οποία αύξησαν ισόποσα το Δημόσιο Χρέος της χώρας, το μερίδιο του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών διαμορφώθηκε ως εξής: Εθνική Τράπεζα 84,35%, Τράπεζα Πειραιώς 81,01%, Alpha Bank 83,71% και Eurobank 93,55%

Η δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση έγινε το 2014 και σ’ αυτή συμμετείχαν μόνο ιδιώτες επενδυτές με κεφάλαια 8,3 δις. Έτσι το μερίδιο του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο περιορίστηκε ως ακολούθως: Εθνική Τράπεζα 57,2%, Τράπεζα Πειραιώς 67,3%, Alpha Bank 69,9% και Eurobank 35,4%. Μετά τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση οι τρείς από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες παρέμειναν κρατικές.

Το τελειωτικό χτύπημα στο τραπεζικό σύστημα το έδωσε τον Ιούνιο του 2015 η ΕΚΤ σταματώντας την παροχή ρευστότητας (ELA) και αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επιβάλλει τα capital controls. Αφού για πολιτικούς λόγους, προκειμένου να εκβιαστεί η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα να υπογράψει το τρίτο Μνημόνιο, η ΕΚΤ κατέστρεψε το πιστωτικό σύστημα της χώρας, στη συνέχεια έκανε stress tests για να διαπιστώσει τις ανάγκες των τραπεζών σε νέα κεφάλαια. Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο της ΕΚΤ οι τέσσερις ελληνικές τράπεζες χρειαζόντουσαν κεφάλαια περίπου 14,3 δις. τα οποία επιμερίζονται ως εξής: Εθνική 4,6 δις. Πειραιώς 4,9 δις. Alpha 2,7 δις. και Eurobank 2,1 δις.

Όλες οι τράπεζες άνοιξαν Βιβλίο προσφορών (Book - building) που μπορούσαν να συμμετέχουν μόνο ξένα funds αλλά όχι το ΤΧΣ. Οι ξένοι προσέφεραν περί τα 5,3 δις. και για τις τέσσερις τράπεζες. Παράλληλα μέσω υποχρεωτικών ανταλλαγών τραπεζικών ομολόγων με μετοχές αντλήθηκαν άλλα 2,7 δις. Η Alpha Bank και η Eurobank κάλυψαν τις κεφαλαιακές απαιτήσεις από τα stress tests, ενώ η Εθνική Τράπεζα και η Πειραιώς θα χρειαστούν επιπλέον περί τα 5,4 δις. που θα δοθούν από το ΤΧΣ.

Οι εξευτελιστικές τιμές

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειώσουμε ότι οι τράπεζες εξαγοράστηκαν από τα ξένα funds σε εξευτελιστικές τιμές. Η τιμή διάθεσης της μετοχής της Εθνικής Τράπεζας στην πρώτη ανακεφαλαιοποίηση (2013) έγινε στα 4,29 ευρώ, στη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση (2014) στα 2,2 ευρώ και τώρα, χαμηλότερα κατά 99%, στα μόλις 0,02 ευρώ. Αντίστοιχα η τιμή διάθεσης της μετοχής της Τράπεζας Πειραιώς στην πρώτη και δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση έγινε στα 1,7 ευρώ και τώρα στην τρίτη, χαμηλότερα κατά 99,8%, στα 0,003 ευρώ. Στην Alpha Bank η τιμή διάθεσης της μετοχής το 2013 έγινε στα 0,44 ευρώ, το 2014 στα 0,65 και τώρα, χαμηλότερα κατά 93,8%, στα 0,04 ευρώ. Τέλος στην Eurobank η τιμή διάθεσης της μετοχής στην πρώτη ανακεφαλαιοποίηση έγινε στο 1,5 ευρώ, στη δεύτερη στα 0,31 και τώρα, χαμηλότερα κατά 96,7%, στα 0,01 ευρώ.

Στις δύο τράπεζες (Εθνική - Πειραιώς) το ΤΧΣ θα συμμετάσχει στην ανακεφαλαιοποίησή τους με 5,4 δις. αλλά το ποσό αυτό θα δοθεί κατά 75% έναντι μετατρέψιμων ομολογιών (CoCos) και μόνο κατά 25% έναντι μετοχών. Σύμφωνα με την Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου (2-11-15) οι μετατρέψιμες ομολογίες συνιστούν άμεσες, μη εξασφαλισμένες και μειωμένης κατάταξης επενδύσεις, σε περίπτωση ειδικής εκκαθάρισης του πιστωτικού ιδρύματος. Οι ομολογίες θα μετατραπούν σε μετοχές μετά από επτά χρόνια και στο διάστημα αυτό θα αποδίδουν τόκο 8% ετησίως αλλά… το πιστωτικό ίδρυμα έχει την επιλογή να καταβάλει τον τόκο όχι σε μετρητά αλλά σε νεοεκδιδόμενες μετοχές. Έτσι, το Δημόσιο θα συνεισφέρει στην ανακεφαλαιοποίηση αλλά τις μετοχές που αντιστοιχούν στο μερίδιό του θα τις πάρει μετά μια επταετία και πιθανόν ένα μικρό ποσοστό μετοχών κάθε χρόνο έναντι του τόκου των κεφαλαίων που διέθεσε. Είναι σαφές ότι όλα σχεδιάστηκαν ώστε οι τράπεζες, παρά την κρατική συμμετοχή, να παραμείνουν ιδιωτικές.

Με όλες αυτές τις μεθοδεύσεις, μετά την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, το ποσοστό του ΤΧΣ υπολογίζεται ότι θα περιοριστεί στην Εθνική περίπου στο 35%, στην Πειραιώς στο 23%, στην Alpha στο 11% και στην Eurobank στο 2,3%. Οι τράπεζες είναι πια ιδιωτικές όπως ήθελαν διακαώς οι δανειστές.

Τι μπορούσε να γίνει

Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν χρειαζόταν να γίνει αν η Ελλάδα είχε εξέλθει από την Ευρωζώνη και διέθετε το δικό της εθνικό νόμισμα. Οι τράπεζες θα ανακεφαλαιοποιούντο με δραχμές και η συντριπτική πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου θα ανήκε στο Δημόσιο. Αλλά και εντός της Ευρωζώνης η κυβέρνηση όφειλε να επιλέξει μια διαφορετική πολιτική για να διασφαλίσει το εθνικό συμφέρον. Το ΤΧΣ έπρεπε να συμμετάσχει από την πρώτη φάση της ανακεφαλαιοποίησης με το ποσοστό που κατείχε, δανειζόμενο επιπλέον 3,1 δις. από τον ESM. Το ποσό αυτό θα αύξανε το Δημόσιο Χρέος των 315 δις. (30-9-15) μόλις κατά 1% ενώ οι ετήσιοι τόκοι θα ήταν μόνο 31 εκατ. (επιτόκιο ESM 1%). Με αυτό το μικρό κόστος θα διατηρείτο ο εθνικός έλεγχος του πιστωτικού συστήματος και θα διασφαλίζονταν τα 24,4 δις που είχαν δοθεί το 2013.

Παράλληλα θα επιτρέπονταν στους μικροεπενδυτές, τα ασφαλιστικά Ταμεία και τ’ άλλα ΝΠΔΔ να συμμετάσχουν κατά το ποσοστό που κατείχαν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, ώστε να μην υποστούν, με την εξαίρεση της Εθνικής, που άνοιξε Βιβλίο προσφορών και για τους Έλληνες επενδυτές, μια συντριπτική εξαέρωση του χαρτοφυλακίου τους (dilution). Οι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης ότι έβαλε λιγότερα χρήματα στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, προσπαθούν να καλύψουν την ευθύνη της για τον αφελληνισμό του πιστωτικού συστήματος.

Τα hedge funds δεν πρόκειται να περιοριστούν απλά στον έλεγχο των τραπεζών, αλλά μέσω αυτών, επιδιώκοντας τη μεγιστοποίηση των κερδών τους, θα λεηλατήσουν ό,τι έχει απομείνει από την ελληνική οικονομία. Πρώτος στόχος τα «κόκκινα» δάνεια των επιχειρήσεων 36,5 δις. (βλέπε πίνακα) που θα πουληθούν σε distress funds (κεφάλαια γύπες) τη δραστηριοποίηση των οποίων στην ελληνική αγορά συμφώνησε η κυβέρνηση με τους δανειστές. Τα δάνεια αυτά θα αγοραστούν από τις τράπεζες στο 5-15% της ονομαστικής αξίας τους και στη συνέχεια τα distress funds θα εκποιήσουν τα πάγια στοιχεία των επιχειρήσεων (οικόπεδα, κτίρια, μηχανήματα κλπ.) προκειμένου να βγάλουν κέρδος. Τα δάνεια βιώσιμων, μεν αλλά με υψηλό δανεισμό, επιχειρήσεων θα αγοραστούν στο 40-50% της ονομαστικής αξίας τους και στη συνέχεια τα distress funds θα μετατρέψουν τις απαιτήσεις τους σε μετοχές καθιστάμενοι έτσι ιδιοκτήτες αυτών των επιχειρήσεων. Στη συνέχεια θα τις αναδιαρθρώσουν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους (συρρίκνωση δραστηριοτήτων, απολύσεις προσωπικού κλπ.) προκειμένου να τις πουλήσουν σε πολυεθνικές εταιρείες που θέλουν να εξαλείψουν τον ανταγωνισμό και να μονοπωλήσουν την αγορά. Τα distress funds από τη φύση τους δεν είναι μακροχρόνιοι επενδυτές αλλά επιδιώκουν αρπαχτές με γρήγορα κέρδη.

Μετά τα επιχειρηματικά δάνεια θα ακολουθήσουν τα επαγγελματικά, τα αγροτικά, τα στεγαστικά και τα καταναλωτικά. Το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής οικονομίας θα περάσει στα χέρια ξένων, απρόσωπων, κεφαλαίων, στερώντας τη χώρα από οποιαδήποτε προοπτική μελλοντικής ανάπτυξης.

Η Ελλάδα έχοντας χάσει τη νομισματική αυτονομία της ενταγμένη μέσα στην Ευρωζώνη και έχοντας χάσει τον έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματός της, με την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση, έχει απωλέσει την εθνική κυριαρχία της και έχει γίνει αποικία του διεθνούς κεφαλαίου, δηλαδή των περίφημων αγορών.

Πίνακας (σε εκατ. ευρώ)

	Σύνολο δανείων	«Κόκκινα» δάνεια	Ποσοστό «Κόκκινων» δανείων στο Σύνολο

Επιχειρηματικά	89.200	36.572	41,0%
Στεγαστικά	67.900	24.172	35,6%
Καταναλωτικά	25.500	13.591	53,3%
	182.600	74.335	40,7%