Τι δεν καταλαβαίνουμε από το Νομοσχέδιο για τα ΜΜΕ;

του Θεμιστοκλή Συμβουλόπουλου*

Πολύς ντόρος γίνεται για το νομοσχέδιο που κατέβασε η κυβέρνηση και ο υπουργός Ν. Παππάς στην βουλή για τα ΜΜΕ. Ενα νομοσχέδιο που ούτε κατά διάνοια ξεκαθαρίζει το τοπίο στο ραδιοτηλεοπτικό χώρο, αλλά αντίθετα προετοιμάζει και διαιωνίζει την απολυταρχία που επικρατεί στον χώρο της ενημέρωσης και της υποκουλτούρας στην ψυχαγωγία, με νέους όρους που επιβάλλουν την ενίσχυση και την αναδιανομή της πίττας των οικονομικών και επιχειρηματικών συμφερόντων σε βάρος της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών, και βέβαια της δημοκρατίας.

Με το νομοσχέδιο ουσιαστικά επιχειρείται να ελεγχθεί κυβερνητικά το νέο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο με κεκαλυμμένες ευνοϊκές ρυθμίσεις για την ντόπια και ξένη ολιγαρχία, με συμφωνημένες ανταλλαγές πίσω από κλειστές πόρτες, να ενισχυθεί περαιτέρω η χειραγώγηση της ενημέρωσης μέσω της πλήρους διαπλεκόμενης σχέσης του κράτους με την μονοπωλιακή επιχειρηματική και εμπορική δραστηριότητα, να εξαλειφθεί η έννοια του όρου ψυχαγωγία από την ελληνική μιντιακή ...

πραγματικότητα, να μηδενιστεί η συμμετοχή της κοινωνίας και ο δημόσιος έλεγχος στο ραδιοτηλεοπτικό γίγνεσθαι, και τέλος να διαλυθούν οι εργασιακές σχέσεις και να μειωθούν οι θέσεις εργασίας στον χώρο των ΜΜΕ.

Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.

Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση, απροκάλυπτα επιχειρεί να ελέγξει απόλυτα την διαδικασία αδειοδότησης σε τηλεοπτικούς σταθμούς, αφού το νομοσχέδιο προβλέπει (Άρθρο 2 παρ. 5) ότι « με απόφαση του υπουργού στον οποίο ανατίθενται εκάστοτε αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, μετά από σύμφωνη γνώμη του ΕΣΡ, καθορίζεται ο αριθμός των δημοπρατούμενων αδειών για παρόχους περιεχομένου επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής εκπομπής ελεύθερης λήψης». Στην ίδια παράγραφο προβλέπεται επίσης ότι «Η τιμή εκκίνησης της δημοπρατούμενης άδειας καθορίζεται με Κοινή Υπουργική Απόφαση του υπουργού Οικονομικών και του υπουργού Επικρατείας».

Έτσι το ποιός και πόσοι θα πάρουν άδεια και πόσο θα είναι η τιμή εκκίνησης στην δημοπρασία, δίνεται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των υπουργών Επικρατείας και Οικονομικών εν λευκώ, ανάγοντας την κυβέρνηση σε θέση αρχιδιαπλοκέα και τον υπουργό Επικρατείας σε μεγαλοκαναλάρχη. Ποιός ελέγχει τούς υπουργούς δεν πρέπει να μας απασχολεί. Αμφιβάλλει κανείς ποιός είναι ο τρόπος που εκθρέφεται το καθεστώς της μίζας και της συνδιαλλαγής κάτω από το τραπέζι; Τα πράγματα βέβαια ξεκαθαρίζουν περισσότερο στο πόσο ενισχύεται η αδιαφάνεια και η διαπλοκή, αφού στο νομοσχέδιο προβλέπονται οι προϋποθέσεις και τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι ενδιαφερόμενοι.

Με απαραίτητη προϋπόθεση την σύσταση εταιρειών ΑΕ ακόμα και στους ΟΤΑ (Αρθρο 3 παρ. 1,2,) και τον καθορισμό του ελάχιστου μετοχικού κεφαλαίου για την χορήγηση άδειας εθνικής εμβέλειας (Αρθρο 4 παρ.1) στα 8 και στα 5 εκατομμύρια ευρώ στους παρόχους περιεχομένου ενημερωτικού προγράμματος γενικού περιεχομένου και θεματικού περιεχομένου αντίστοιχα, και στα 2 εκατομμύρια ευρώ για παρόχους περιεχομένου μη ενημερωτικού προγράμματος , γίνεται σαφές ότι η κυβέρνηση της «αριστεράς» περιορίζει ή καλύτερα απαγορεύει την συμμετοχή μικρότερων σχημάτων και φορέων. Αντιλαμβάνεται την ενημέρωση αποκλειστικά στο πλαίσιο της επιχειρηματικότητας και του κέρδους ακόμα και στην τοπική Αυτοδιοίκηση, και ανεβάζει τον πήχυ της συμμετοχής σε δυσθεώρητα οικονομικά ύψη, επιτρέποντας ουσιαστικά μόνο σε όσους κατέχουν να δραστηριοποιηθούν.

Ποιός είναι αυτός που μέσα στην απίστευτη οικονομική κρίση μπορεί να διαθέσει τόσα πολλά χρήματα, εκτός από τους ήδη υπάρχοντες μεγαλοκαναλάρχες και ενδεχομένως τα νέα φυντάνια που φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στα ΜΜΕ; Ακόμα και αν υποθέσει κανείς ότι η κυβέρνηση τους υποχρεώνει να πληρώσουν κάτι τις, εντούτοις τους κλείνει το μάτι, ότι για να συνεχίσουν το παιχνίδι της ολιγοπώλησης και της κυριαρχίας στο μιντιακό πεδίο, πρέπει να εξαγοράσουν την πολιτική τους εύνοια και να συνδιαλαγούν μαζί τους. Η πρακτική της Μαφίας με κυβερνητικό μανδύα σε όλο της το μεγαλείο. Παράλληλα σκοτώνει τους Δημοτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, αφού τους αναγκάζει να συστήσουν Ανώνυμες Εταιρείες καταργώντας το πλαίσιο ειδικού σκοπού δημόσιου χαρακτήρα και αυτοτέλειας που τύποις τους χαρακτήριζε.

Επίσης με τις εξαιρέσεις στην ονομαστικοποίηση των μετοχών (Αρθρο 5) για εταιρείες που έχουν έδρα την αλλοδαπή ή είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο και στον ΟΟΣΑ, η κυβέρνηση συνεχίζει την αδιαφάνεια στο ραδιοτηλεοπτικό πεδίο, πετώντας στο καλάθι των αχρήστων τις διακηρύξεις περί βασικού μετόχου, ενώ επιτρέπει να μπουν στο παιχνίδι ξένα ολιγοπωλιακά συμφέροντα που ενδεχομένως ήδη εμπλέκονται ή θα εμπλακούν με συμβάσεις του Δημοσίου.

Έτσι η παραβίαση του συνταγματικού δικαιώματος για την δημοκρατία στην ενημέρωση και του δημόσιου κοινωνικού αγαθού που εμπίπτουν οι δημόσιες τηλεοπτικές συχνότητες, θα συνεχίσει να τελεί υπό σφετερισμό σε βάρος του ελληνικού λαού. Επίσης επειδή η υποκρισία δεν έχει όρια, καμμιά αναφορά δεν υπάρχει στα θαλασσοδάνεια των καναλιών και των αφεντικών τους που ξεπερνούν το 1 δις ευρώ, αν και προκλητικά αναφέρεται στο νομοσχέδιο ότι οι μέτοχοι που κατέχουν μεγαλύτερο ποσοστό του 1% υπόκεινται σε έλεγχο για τα οικονομικά μέσα που διέθεσαν στο κεφάλαιο της υποψήφιας εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων και των δανείων που αποκτήθηκαν από αναγνωρισμένους χρηματοπιστωτικούς ομίλους, καθώς πρέπει να μην έχουν καταδικαστεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση για περιπτώσεις σύστασης εγκληματικής οργάνωσης, απάτης, δωροδοκίας, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη δραστηριότητα, κ.α. Γνωρίζετε καμμιά αμετάκλητη δικαστική απόφαση εναντίον των καναλαρχών;

Στα ζητήματα του απασχολούμενου προσωπικού, το νομοσχέδιο υιοθετεί όλες τις παραμέτρους της οικονομικής κρίσης, αφού θέτει κατώτατα όρια στην απασχόληση, ορίζοντας σε 400 τους εργαζόμενους σε τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας, νομιμοποιώντας τον εργασιακό μεσαίωνα και τις πολιτικές των μεγάλων καναλιών, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα στις απολύσεις και την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, δεδομένης της σίγουρης συρρίκνωσης και συγχώνευσης τηλεοπτικών σταθμών, αφού δεν προβλέπεται να αδειοδοτηθούν περισσότερες από 4 με 5 εταιρείες, ενώ θα κλείσουν οι περισσότεροι δημοτικοί και περιφερειακοί σταθμοί. Η γκιλοτίνα της απόλυσης και της ανεργίας διευρύνεται.

Όπως γίνεται κατανοητό, η απρόσκοπτη συμμετοχή και παρέμβαση από την κοινωνία των πολιτών, ο κοινωνικός έλεγχος, και κυρίως η δυνατότητα σε συλλογικότητες, συνεργατικά σχήματα δημοσιογράφων και πολιτών, άλλοι κοινωνικοί φορείς, συνδικαλιστικές οργανώσεις και σωματεία, να συνδιαμορφώσουν το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας της κοινωνίας, το περίφημο νομοσχέδιο δεν προβλέπει.

Ανακεφαλαιώνοντας, η απόλυτη νομιμοποίηση από την πλευρά του κράτους να μονοπωληθεί το ραδιοτηλεοπτικό πεδίο, συνεχίζει το θεάρεστο έργο που ξεκίνησε από το βρώμικο ’89. Τότε που η έγινε η μεγάλη στροφή για να χρησιμοποιηθούν οι δημόσιες συχνότητες, αν και τότε μόνο αναλογικές, ως μοχλός κρατικομονοπωλιακής σχέσης με την εκάστοτε κυβέρνηση και τα συμφέροντα που πρέπει να την στηρίζουν. Δυστυχώς και τότε όπως και σήμερα, οι πρωταγωνιστές στην λεηλασία των δημοσίων συχνοτήτων, ήταν οι ευρωπαϊστές αριστεροί του ενιαίου τότε Συνασπισμού, όπου έπαιξαν και τον σπουδαιότερο ρόλο στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης και της εμπορευματοποίησης της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας. Η κυρίαρχη ιδεολογία της ευρωπαϊκής αριστεράς, έφερνε από την πίσω πόρτα τις πολιτικές που εξέθρεψαν το νεοφιλελευθερισμό, και στον χώρο της τηλεόρασης βρήκαν από τα πιο εύφορα και προνομιακά πεδία για να δράσουν.

Σήμερα στην Ελλάδα, περιπλανώμενα ζόμπι εκείνης της εποχής με τους άξιους απόγονούς τους, ολοκληρώνουν με νέους όρους και προφανώς νέους παίκτες, το έγκλημα στον χώρο της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας, γνωρίζοντας πολύ καλά πόσο καταλυτικά επιδρά και χειραγωγεί τις κοινωνίες και τους λαούς. Στην εποχή που πάση θυσία επιβάλλονται οι πολιτικές του εξανδραποδισμού, του κατακερματισμού του κοινωνικού ιστού, της βαθιάς διαίρεσης της κοινωνίας για να μην υπάρξει η παραμικρή αντίσταση στην διάλυση του κράτους δικαίου, στην παραβίαση των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων του λαού, στην έννοια της δημοκρατίας και της ισοπολιτείας, η απολυταρχία στον χώρο της ενημέρωσης και η μετατροπή της ψυχαγωγίας σε χείριστη διασκέδαση προς αποχαύνωση, διασφαλίζει την επιτυχία του εγχειρήματος.

Η ενημέρωση αποτελεί δημοκρατικό δικαίωμα για τον ελληνικό λαό, όπως και για κάθε λαό, και δεν μπορεί να είναι προϊόν επιχειρηματικότητας. Πόσο μάλλον, προϊόν κρατικομονοπωλιακής σχέσης με την ντόπια και ξένη ολιγαρχία. Σήμερα αντί να δίνεται τουλάχιστον το 1/3 των δημόσιων συχνοτήτων σε κοινωνικούς φορείς, συλλογικότητες και στις τοπικές κοινωνίες για την απρόσκοπτη λειτουργία του πλουραλισμού στην ενημέρωση την αναλογικότητα με κοινωνικούς όρους, και την ποιότητα στην ψυχαγωγία και τον πολιτισμό, η «αριστερά του Σύριζα», αναδιανέμει το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο εναρμονιζόμενη με τις μνημονιακές πολιτικές και τα συμφέροντα των νέων μιντιακών τραστ και των ολιγοπωλιακών ομίλων που θα προκριθούν, φιλοδοξώντας να επωφεληθεί και η ίδια με αμοιβαία εκατέρωθεν συνδιαλλαγή και ανταλλαγή πολιτικών και οικονομικών υπηρεσιών.

Όσο για την απεργία που προκήρυξε η ΕΣΗΕΑ με αφορμή το νομοσχέδιο για τα ΜΜΕ, πραγματικά απέχει παρασάγγας από την υιοθέτηση των αιτημάτων για τα πραγματικά προβλήματα που αναδεικνύονται από αυτό. Δεν περίμενε βέβαια κανείς κάτι σοβαρό από την διαπλεκόμενη ΕΣΗΕΑ και τον ρόλο της στον χώρο της δημοσιογραφίας.

Περιχαρακώνοντας τα αιτήματα σε αμιγώς εργασιακά θέματα, μένει μακρυά από το πραγματικό διακύβευμα του νομοσχεδίου, που είναι η διατήρηση και η ενίσχυση της σχέσης κράτους κυβέρνησης και των ολιγοπωλιακών ομίλων στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία, και το τελειωτικό χτύπημα στο δημόσιο χαρακτήρα που πρέπει να έχουν. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να ξεχάσει τον ρόλο που έπαιξε η ΕΣΗΕΑ στην διάσπαση του αγώνα των εργαζομένων στην ΕΡΤ, με την μεθόδευση και χειραγώγηση ειδικά των δημοσιογράφων στην κατεύθυνση της ανάθεσης του αγώνα τους στην επερχόμενη εξουσία του Σύριζα, αποτρέποντας τον δημιουργία και την συγκρότηση συντονιστικών και επιτροπών τόσο μέσα στο ραδιομέγαρο, όσο και μετά την κατάληψη του από τα ΜΑΤ το Νοέμβρη του 2013.

Επίσης ακατανόητη, είναι και η αντίδραση των συναδέλφων δημοσιογράφων της ΕΡΤ, που δείχνουν να μην κατάλαβαν το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται με το νομοσχέδιο και χτυπάει εκτός της διάλυσης των εργασιακών σχέσεων, τον ρόλο της ελεύθερης και μαχόμενης δημοσιογραφίας στην χώρα. Πραγματικά φαίνεται ότι η παρακαταθήκη του αγώνα στην ΕΡΤ για αδέσμευτη δημοσιογραφία, στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου και στην ανάγκη του δημόσιου και εθνικού συμφέροντος, δεν έπιασε τόπο. Σαν να πέρασε και δεν ακούμπησε. Θα περίμενε κανείς, παρά την παραμορφωτική απεργία που κήρυξε η ΕΣΗΕΑ, να διεκδικήσουν και να σηκώσουν τα πραγματικά ζητήματα που θίγει το νομοσχέδιο, και έχουν να κάνουν με το λειτούργημα του δημοσιογράφου, της αυτοδιαχείρισης και του κοινωνικού ελέγχου στα ΜΜΕ, και την προάσπιση του δικαιώματος και του τελευταίου πολίτη να έχει πρόσβαση τουλάχιστον στην δημόσια τηλεόραση. Θα περίμενε κανείς να σηκώσουν τα ζητήματα της εμπορευματοποίησης του λειτουργήματός τους, να θέσουν δηλαδη τα ζητήματα παραβίασης του δημοκρατικού και συνταγματικού δικαιώματος των πολιτών, για ελεύθερη και αντικειμενική ενημέρωση.

Θα περίμενε κανείς, να μην αποπροσανατολιστούν από τους λόγους που κήρυξε την απεργία η ΕΣΗΕΑ και να απαντούν μόνο σε αυτήν, αλλά να βάλουν απέναντι τόσο αυτήν όσο και την κυβέρνηση και ολόκληρο το πολιτικό και μιντιακό κατεστημένο, που συνεχίζει επί το χείριστον τις μνημονιακές πολιτικές και την διάλυση τόσο του κλάδου τους, αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας, χρησιμοποιώντας την ενημέρωση ως εξαπάτηση. Κανείς δεν τους χάρισε τίποτα. Η λογική ότι επαναπροσλήφθηκαν στην κρατική ΕΡΤ που αναβιώνει τον κρατικό παρεμβατισμό και έλεγχο στην δημόσια ραδιοτηλεόραση, φιλοξενώντας και δίνοντας βήμα στο παρασιτικό πολιτικό κατεστημένο που κάποτε ως αγωνιζόμενοι εργαζόμενοι λοιδορούσαν και αντιστάθηκαν στο όνομα της παλλαϊκής απαίτησης για μια ελεύθερη ΕΡΤ, θα έπρεπε να τους προβληματίσει.

*Ο Θ. Συμβουλόπουλος είναι Γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού της Πολιτικής Γραμματείας του ΕΠΑΜ, και εργαζόμενος στα Μουσικά Σύνολα στην ΕΡΤ.