Ο Ricardo, η φέτα και τα αμυντικά συστήματα

του Νίκου Ιγγλέση

Στο εκτενές και ενδιαφέρον αφιέρωμα του περιοδικού «ΕΠΙΚΑΙΡΑ» «Η Ελλάδα και ο κόσμος το 2014» (Τεύχος 220, 31.12.13) περιλαμβάνονται αρκετά άρθρα που αναφέρονται στη Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Σχέση (ΤΤΙΡ), μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ και τις επιπτώσεις που αυτή θα έχει για τη χώρα μας.

Μεταξύ αυτών το άρθρο της Αντ. Λυμπεράκη, καθηγήτριας οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και αντιπροέδρου του κόμματος «Δράση», με τον τίτλο «Οι διαπραγματεύσεις εμπορίου – ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΦΕΤΑΣ  – και η γεύση της…» προκαλεί την ανάγκη ενός αντίλογου, αφού οι διαφορετικές απόψεις χαρακτηρίζονται ως folk economics.

Γράφει η κ. Λυμπεράκη ότι: «από το 1817 και το έργο του David Ricardo γνωρίζουμε ότι το να συνάψεις και να διευρύνεις εμπορικές σχέσεις με άλλες χώρες είναι κάτι από το οποίο και οι δύο πλευρές κερδίζουν. Ο λόγος είναι απλός: ο καθένας εξειδικεύεται σε αυτό που κάνει καλύτερα…» και λίγο πιο κάτω: «Αυτό το μαθαίνουμε ήδη από το πρώτο έτος κάτω από τον τίτλο: η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος».

Ο D. Ricardo βέβαια έζησε  πριν από δύο αιώνες και οι απόψεις του διαμορφώθηκαν από τις...
συνθήκες της εποχής του. Από τότε πολύ νερό έτρεξε στο αυλάκι. Στις μεγάλες χώρες έγινε η καπιταλιστική συσσώρευση, οι επιχειρήσεις προστατεύτηκαν από τον ανταγωνισμό με δασμολογικά τείχη και επιδοτήθηκαν με κρατικά κεφάλαια για να γιγαντωθούν και να μπορούν σήμερα να επιβιώνουν στο διεθνή ανταγωνισμό.

Για μια μικρή και αδύναμη οικονομία, όπως είναι η ελληνική, η διεύρυνση των εμπορικών σχέσεων θα σημαίνει την καταστροφή για  ότι έχει απομείνει από την παραγωγική βάση της χώρας. Το συγκριτικό πλεονέκτημα έχει σχετική αξία όταν ο ανταγωνισμός γίνεται μεταξύ πολύ ισχυρών  και πολύ αδύναμων. Μέσα στην παγκοσμιοποιημένη αγορά η ελληνική οικονομία και οι επιχειρήσεις της μοιάζουν με αθλητή κατηγορίας πτερού που αντιμετωπίζει έναν αθλητή βαρέων – βαρών. Από την αρχαιότητα ο Αριστοτέλης είχε επισημάνει : «Η μεγαλύτερη ανισότητα είναι η ισότητα μεταξύ ανίσων».

Ακόμα κι’ αν κάποια ελληνική επιχείρηση καταφέρει να εκμεταλλευτεί κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας (π.χ. πρώτες ύλες) και βρει τα απαραίτητα επενδυτικά κεφάλαια για να αναπτυχθεί σύντομα θα εξαγοραστεί από ξένους πολυεθνικούς κολοσσούς σε τιμή ακόμα και πολλαπλάσια της αξίας της, προκειμένου να εξαλειφθεί ο ανταγωνισμός.

Η φέτα

Με την εμπορική συμφωνία  Ε.Ε. – ΗΠΑ κινδυνεύει η προστασία πολλών αγροτικών Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), όπως η ελληνική φέτα και Προϊόντων Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Γράφει η κ. Λυμπεράκη «…εμείς οι νοικοκυρές ξέρουμε ότι, όπως και να λέγεται η φέτα, την ώρα που θα κρίνουμε αν θα την αγοράσουμε εκείνο που μετράει είναι η γεύση της». Έχει δίκηο η κ. Λυμπεράκη γιατί σήμερα η φέτα είναι μόνο ελληνική και παράγεται από ελληνικό πρόβειο γάλα, αν παράγεται από αγελαδινό γάλα δε λέγεται φέτα αλλά λευκό τυρί, που είναι φτηνότερο. Τι θα γίνει όμως αύριο; Από τον Καναδά και τις ΗΠΑ μέχρι τη Γερμανία και την Ολλανδία μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων θα παράγουν ένα τυρί που θα μοιάζει με φέτα και θα  το πουλάνε στην εγχώρια αγορά.

Τότε δεν θα μετράει μόνο η γεύση, που εξαρτάται από το αλάτι που περιέχει, αλλά και από τί γάλα έχει φτιαχτεί, πρόβειο ή αγελαδινό, με τι εκτρέφουν τα ζώα, με φυσικές ή μεταλλαγμένες κτηνοτροφές και πολλά άλλα. Αλλά θα πρέπει να μας ενδιαφέρει και κάτι εξ ίσου σημαντικό, ότι έτσι θα καταστραφεί και η ελληνική κτηνοτροφία και σε μερικά χρόνια δε θα εισάγουμε μόνο το σύνολο της φέτας που καταναλώνουν σήμερα οι έλληνες και οι τουρίστες αλλά και το σύνολο του αρνίσιου κρέατος. Ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας πάει στράφι.

Τα αμυντικά συστήματα 

Τέλος να κλείσουμε με μια αναφορά της κ. Λυμπεράκη που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση: «Αν για παράδειγμα μια χώρα επιμένει να δεσμεύει τους λιγοστούς πόρους που διαθέτει σε αμυντικά συστήματα και άλλα άχρηστα συναφή, τότε το μερίδιο του οφέλους που θα αποκομίσει (σ.σ. εννοεί από το άνοιγμα των συναλλαγών) περιορίζεται σημαντικά – όπως και να λέγεται η φέτα».

Δηλαδή, αν καταλαβαίνω καλά εγώ, ο οπαδός των ναΐφ οικονομικών (όπως τα αποκαλεί η κ. Λυμπεράκη) προκειμένου να υπογραφεί η Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Σχέση δε θα θυσιάσουμε μόνο τη φέτα, πολλά αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα αλλά και εθνικό έδαφος. Γιατί χωρίς «αμυντικά συστήματα και άλλα άχρηστα συναφή» θα υποκύψουμε στη νεοθωμανική – αναθεωρητική Τουρκία σε Θράκη, Αιγαίο και Κύπρο. Αλλά μπροστά στο άνοιγμα των παγκόσμιων συναλλαγών τι αξία έχει ο ακρωτηριασμός εθνικού εδάφους!

Υ.Γ. Αθηναίοι προς Μήλιους (415 π.Χ) «Κουβέντα και διαπραγματεύσεις για το τί είναι σωστό και δίκαιο γίνονται μόνο μεταξύ ισοδύναμων, αλλιώς ο ισχυρότερος επιβάλλει αυτά που η ισχύς του του επιτρέπει να επιβάλλει, ο δε αδύναμος υπομένει αυτά που η αδυναμία του τον αναγκάζει να αποδέχεται και να υπομένει» (Θουκιδίδης).

από τα «Επίκαιρα»