Χρηματιστήριο: Αυτή η ευημερία κι αν είναι επίπλαστη!

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Την πραγματικότητα στην οικονομία την γνωρίζουμε όλοι και για να μείνουμε μόνο στα πιο πρόσφατα πιστοποιείται από γεγονότα, όπως:

Πρώτο, η καταβαράθρωση των μισθών. Με βάση στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η Παγκόσμια Τράπεζα την προηγούμενη εβδομάδα, οι μισθοί στους νέους τα δύο τελευταία χρόνια μειώθηκαν κατά 32,4%. Έφτασαν συγκεκριμένα από τα 986,9 δολάρια τον μήνα το 2011 στα 666,7 το 2013. Αξίζει μάλιστα να τονιστεί ότι σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν καταγράφηκε τέτοιος καταποντισμός παρότι υπήρξαν και σε άλλες χώρες μειώσεις: Από την Γερμανία (-0,48%) και την Γαλλία (-0,49%) μέχρι την Λετονία (-9,35%) και την Αγγλία (18,1%)! Όση βαθύτερη επομένως η κρίση τόσο βαθύτερα έβαλε το μαχαίρι η αστική τάξη με τις κραυγές απόγνωσης να καλύπτονται από τις σειρήνες της “διάσωσης”.

Δεύτερο, η αύξηση της ανεργίας, που με βάση ανακοινώσεις της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας, Γιούροστατ, έφτασε στο 27,6% κατά τον Ιούλιο, μήνα που παραδοσιακά ....
παρατηρείται αύξηση της (εποχιακής έστω) απασχόλησης. Μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει το φθινόπωρο…

Το τρίτο χαρακτηριστικό στοιχείο που δείχνει ότι η κρίση ζει και βασιλεύει στην ελληνική οικονομία έρχεται από τον ιδιωτικό τομέα και αποτελεί ένα μίγμα των αρνητικών αποτελεσμάτων των ιδιωτικοποιήσεων που από κοινού με την εμβάθυνση της ύφεσης δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο. Έτσι, από την μια έχουμε το πανάκριβο ιδιωτικό αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος να αποτελεί βαρίδι για τον τουρισμό καταγράφοντας μείωση 500.000 επιβατών το πρώτο εννιάμηνο του έτους σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012, με σημαντικές συνέπειες για την κερδοφορία του που περιορίστηκε, έχουμε επίσης το σύστημα της ηλεκτροπαραγωγής να βουλιάζει σε χρέη που ξεπερνούν τα 1,2 δισ. ευρώ κι από την άλλη τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο να ανέρχονται τον Σεπτέμβριο στα 60 δισ. ευρώ!

Με βάση αυτή την αδήριτη πραγματικότητα κι έχοντας κατά νου την ρήση πρώην υπουργού που έλεγε ότι το χρηματιστήριο αποτελεί τον καθρέπτη της οικονομίας, ο οποιοσδήποτε θα περίμενε τον γενικό δείκτη να καταποντίζεται. Αμ δε… Το τελευταίο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα τις προηγούμενες 5 εβδομάδες (εξαίρεση αποτέλεσε η τελευταία) ο γενικός δείκτης έχει πάρει τα πάνω του καταγράφοντας συνεχείς ανόδους και κλείνοντας προχθές Παρασκευή στις 1.177,7 μονάδες ενισχυμένος κατά 31% από την αρχή του χρόνου. Από τα μέσα δε Ιουλίου η ενίσχυσή του πλησιάζει το 50%!

Μάλιστα ακόμη πιο σκανδαλώδες είναι το γεγονός ότι στην κούρσα ανόδου ηγούνται οι τράπεζες. Ναι, αυτές που από το 2008 – όταν δεν ήθελαν τα 28 δισ. του Αλογοσκούφη αλλά τα πήραν για καλό και για …κακό – μέχρι τώρα έχουν απορροφήσει 238 δισ. παραμένοντας στην εντατική. Μάρτυρας το γεγονός ότι απορροφούν την πλειοψηφία των νέων κεφαλαίων που εισέρχονται κάθε μέρα στο χρηματιστήριο και φτάνουν σχεδόν το μισό δισ. ευρώ, όπως και η άνοδος που καταγράφουν οι τιμές των μετοχών τους.

Αυτή η εξέλιξη ωστόσο δεν υπονοεί τίποτε το θετικό ακόμη και για τις τράπεζες (ούτε καν για το σύνολο της οικονομίας) καθώς τα ουσιαστικά μεγέθη τους μόνο ανησυχία εξακολουθούν να εμπνέουν. Φάνηκε για παράδειγμα από την μελέτη της PwC που αναφέρει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών ξεπερνούν τα 65 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 30% του συνόλου των χαρτοφυλακίου τους. Φάνηκε επίσης κι από τα πρόσφατα στοιχεία της εταιρείας ICAP για τις 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της Ελλάδας όπου, παρότι καταγράφεται μερική αντιστροφή της τάσης με τις ζημιές του 2011 να δίνουν την θέση τους σε προ φόρων κέρδη για το 2012 (τα οποία εξανεμίζονται ωστόσο στο καθαρό αποτέλεσμα που παρέμεινε ζημιογόνο), οι τράπεζες απουσιάζουν από το πάρτι. Ενδεικτικά, μόνο η Τράπεζα της Ελλάδας παραμένει στη λίστα με τις 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις.

Πίσω από την πλημμυρίδα των κεφαλαίων που εισρέουν στις ελληνικές τράπεζες (κι οι οποίες εξακολουθούν να είναι χρεοκοπημένες) βρίσκεται η δίψα για γρήγορο κέρδος κερδοσκοπικών κεφαλαίων. Η πρόσφατη “μανία” τους για την Ελλάδα έχει τρεις άμεσες αιτίες. Αρχικά, τους όρους υπό τους οποίους έγινε η πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών κι η οποία προσφέρει πολλαπλασιαστικά των τοποθετήσεών τους κέρδη. Η δεύτερη αιτία σχετίζεται με την επικείμενη αλλαγή κατηγορίας του χρηματιστηρίου Αθηνών που θα προκαλέσει την σχεδόν αυτόματη έλευση νέων κεφαλαίων και κέρδη για όσους έχουν ήδη τοποθετηθεί. Η τρίτη αιτία σχετίζεται με την επιλογή της κυβέρνησης Α. Σαμαρά να απευθυνθεί στους τυχοδιώκτες των κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου (χετζ φαντς) καλώντας τους να επενδύσουν στην Ελλάδα, όπως έγινε με το πρόσφατο ταξίδι του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, δίνοντας τροφή για δημοσιεύματα που προεξοφλούσαν αυτή την εξέλιξη.

Ποιο είναι το πρόβλημα; Ότι τα συγκεκριμένα κεφάλαια όπως ήρθαν θα …φύγουν. Οι επενδύσεις τους, εκ του καταστατικού τους κι όχι λόγω των γενικών νόμων κίνησης του καπιταλισμού, είναι εξ ορισμού βραχυπρόθεσμες. Έτσι όμως η ήδη ασθενής και ευμετάβλητη βάση στήριξης της ελληνικής οικονομίας, με τον ελέφαντα των κερδοσκόπων στην κουζίνα, γίνεται ακόμη πιο επιρρεπής στο γύρισμα της συγκυρίας. Η εικόνα της χρηματιστηριακής ευημερίας έτσι είναι περισσότερο επίπλαστη από ποτέ, αλλά τώρα δεν μιλάει κανείς…

από το «Πριν»