Λόγος και Χρήμα

του Γιώργου Χαραλαμπίδη

Σε τι ακριβώς συνίσταται η κρίση;

Ποιος ακριβώς είναι ο εχθρός;

Ένας αδυσώπητος πόλεμος διεξάγεται χιλιάδες χρόνια τώρα ανάμεσα στα δύο πιο διαδεδομένα μέσα παρακίνησης της θέλησης του ανθρώπου ώστε να ομαδοποιηθεί και να παράξει.

Τα δύο αυτά μέσα είναι ο Λόγος και το Χρήμα.

Έτσι ή ρήση «το μέσον είναι το μήνυμα» καθίσταται η κεντρικότερη σοφία της εποχής και της συγκυρίας.

Οι καταλυτικές ανθρώπινες δυνατότητες – ικανότητες, που του έδωσαν τη δύναμη να επιβληθεί στη βιόσφαιρα που τον περιβάλλει, είναι δύο:

  ● Η ικανότητά του, η φυσική του τάση να ομαδοποιείται, να οργανώνεται σε ομάδες, ώστε να παράγει υλικό ή πνευματικό έργο, απόλαυση, να συμβάλλει σ’ αυτές και να ωφελείται από αυτές.

  ● Η ικανότητά του να συνδέεται με το πνεύμα, να παράγει ιδέες και όραμα, και να τα....
μετουσιώνει σε γνώση.

Όποιος μπορεί να ελέγξει και να καθοδηγήσει τις δύο αυτές δυνατότητες – ικανότητες, καθίσταται αυτόματα ο ένας, που «βούλεται» με τη δύναμη εκατομμυρίων. Και η δύναμη αυτή είναι από μόνη της ένα σοβαρό δέλεαρ για να προσπαθήσει κανείς να την αποχτήσει.

Ο τρόπος που θα κατορθώσει ο οποιοσδήποτε προσπαθεί να «κατακτήσει» τις δύο παραπάνω «δυνάμεις», είναι καθοριστικός και ως προς την πρόθεση και ως προς το σκοπούμενο.

Ο άνθρωπος δρα και αντιδρά με τέσσερις τρόπους:

Τη βία

Την υποκρισία

Την αδιαφορία

Τον Λόγο

Στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν όλοι οι παραπάνω τρόποι ώστε να ελεγχθούν οι δυνατότητες την κοινωνικής οργάνωσης και της παραγωγής γνώσης.

Η δουλειά των δούλων επί παραδείγματι στις φυτείες, στα λατομεία, στις γαλέρες και αλλού γινόταν με την απειλή του μαστίγιου και του πόνου.

Από την εποχή του Ομήρου, όταν οργανώθηκε η εκστρατεία στην Τροία, από όλους τους Έλληνες, με υποκριτικό αίτιο την αρπαγή της Ελένης, την προσβολή του Μενέλαου και διάφορα άλλα τέτοια, έως την επίθεση στο Ιράκ από την Αμερική την Βρετανία και τους συμμάχους τους, εξαιτίας της θρυλούμενης από τον Σαντάμ κατοχής χημικών όπλων, που όπως αποδείχτηκε ήταν καθαρή απάτη, η υποκρισία η απάτη και η βία αποδεικνύονται αν όχι αδέρφια τουλάχιστον ξαδέρφια. Έμαθαν αιώνες τώρα να βαδίζουν δίπλα - δίπλα.

Η αδιαφορία είναι βασικό συστατικό των δύο προηγούμενων συμπεριφορών: Δεν ασκείς βία, αν το αντικείμενο της βίας, σου είναι αγαπητό, ούτε το εξαπατάς. Άρα αδιαφορείς πρώτα και ύστερα χρησιμοποιείς βία και απάτη.

Η αδιαφορία του «Δυτικού Κόσμου» για την πείνα και φτώχεια που μαστίζουν τον «Τρίτο Κόσμο», εντάσσεται σε ένα επιστημονικά στημένο κόλπο από τις πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις, με τη συνδρομή των ΜΜΕ που κρύβουν ή νοθεύουν την αλήθεια. Επί παραδείγματι η εξολόθρευση των Ινδιάνων και η σκλαβοποίηση των Αφρικανών, στηρίχθηκε εν πολλοίς στους μύθους του «άγριου» και του «κατώτερου νέγρου» αντίστοιχα.

Ο Λόγος, σαν συμπεριφορά, διαφέρει εντελώς από τα τρία προηγούμενα είδη. Εδώ πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν μιλούμε για τον λόγο που ισοδυναμεί με την δυνατότητα ομιλίας, αφού είναι προφανές ότι και το μίλημα μπορεί να τεθεί στην υπηρεσία της βίας, της απάτης, της αδιαφορίας. Τρανό παράδειγμα το μίλημα των δημοσιολόγων των «ελληνικών» ΜΜΕ όσο διαρκεί η κρίση.

Ο Λόγος όπως τον εννοούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, είναι η συμπεριφορά που έχει σαν στόχο την ανάπτυξη στον άνθρωπο της πνευματικότητας.

Δηλαδή να επιτυγχάνει σε κάθε άνθρωπο την ανάπτυξη:

του συναισθήματος

της λογικής

της συνείδησης.

Το συναίσθημα είναι που σε κάνει, όταν βλέπεις τον γείτονα σου να ψάχνει στα σκουπίδια να βρει να φάει, να τον συμπονάς και να τον βοηθάς, αλλά είναι επίσης το συναίσθημα που πρέπει να σε ευαισθητοποιήσει και όταν ακούς για θανάτους από πείνα στην Αφρική, για ΕΟΖ στην Κίνα, για γενοκτονία στη Μιανμάρ.

Η λογική είναι που σε κάνει να ετοιμάζεις καύσιμα και τρόφιμα για δύσκολες εποχές, αφού προβλέπεις ότι όπου να είναι έρχονται, αλλά είναι επίσης η λογική που σου δείχνει ότι η καταιγίδα που έρχεται χρειάζεται συλλογική αντιμετώπιση. Κανείς δεν θα μπορέσει μόνος να αντιμετωπίσει τον εκφασισμό της ανθρώπινης κοινωνίας. Και επιπλέον: «…Ουκ επ’ άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος…»

Η συνείδηση είναι που σου έλλειψε όλα τα προηγούμενα χρόνια και πίσω από την πλάτη σου, ετοίμασαν τις αλυσίδες της σκλαβιάς σου. Η έλλειψή της την κρίσιμη τούτη ώρα είναι που σε κάνει να κοιτάς σα χαζός γύρω και να ρωτάς με ηλίθιο χαμόγελο «τι θα κάνουμε;». Ή χειρότερα παρασυρμένος από δεκάδες παπαγαλάκια του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, το ρίχνεις στην «πλάκα», κάνεις μαύρο χιούμορ, αυτοσαρκάζεσαι και διακωμωδείς την τραγικότητα, αλλά αδυνατείς να συνειδητοποιήσεις:

Ότι η ελευθερία θέλει αρετή και τόλμη.

Ότι όταν κινδυνεύει η ζωή του παιδιού σου, δεν σκέφτεσαι ότι το χωράφι σου είναι αθέριστο και τα ζώα σου απότιστα.

Ότι δεν υπάρχει πιο στερεό θεμέλιο από την Αλήθεια.

Μπορούν οι τρεις συμπεριφορές δηλαδή η βία, η υποκρισία, η αδιαφορία, ν’ αναπτύξουν συναίσθημα, λογική και συνείδηση;

Όχι μόνο δεν μπορούν, αλλά και δεν θέλουν. Αφού στόχος τους δεν είναι η συμμετοχή όλων των ανθρώπων, αλλά των λίγων. Αφού ο ευαίσθητος και λογικός και συνειδητοποιημένος, δεν γίνεται σκλάβος.

Έτσι οι συμπεριφορές αυτές κτίζουν μια πυραμίδα σχέσεων «συμφερόντων», την πυραμίδα της Εξουσίας, όπου με μέσα αντίστοιχα των συμπεριφορών αυτών, σκλαβοποιούν το μεγάλο κομμάτι της ανθρωπομάζας, ενώ το κάθε επίπεδο της πυραμίδας της εξουσίας, κύριο ρόλο έχει να στηρίζει το αμέσως ανώτερο, έως την κορυφή.

Λέει ο Βάρναλης: «άντε θύμα, άντε ψώνιο,…αν ξυπνήσεις μονομιάς, θάρθει ανάποδα ο ντουνιάς…»

Στο ερώτημα λοιπόν «Σε τί συνίσταται η κρίση;»

Η απάντηση είναι: Στο ότι μέγα μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού αποστασιοποιήθηκε από το Λόγο.

Αποδέχθηκε το σύμβολο της εξουσίας, το χρήμα, σαν θεό του, έδωσε την πίστη του σ’ αυτό, υποτίμησε την ανθρώπινη πνευματική φύση, πρόδωσε το συναίσθημα, τη λογική, τη συνείδηση, κι έμεινε να κοιτά αυτούς που του κουνούν το ευρώ μπρος στα μάτια του μέσα από την οθόνη της τηλεόρασης: «Θέλεις ευρώ; Έλα, θα σου δώσω! Ά όχι αμέσως, πρώτα θα υπογράψεις ότι είσαι ζώο. Ότι μου ανήκει το σώμα σου, η περιουσία σου, τα παιδιά σου, η πατρίδα σου!» 

Όπως γίνεται σαφές τα τρία πρώτα είδη συμπεριφοράς όχι μόνο δεν προσφέρουν στην ανθρώπινη προσπάθεια για προσέγγιση του πνεύματος, αλλά αντίθετα δεν επιτρέπουν στον άνθρωπο να το προσπαθήσει γιατί έρχεται σε αντίθεση με αυτό που σαν εξουσία προσπαθούν. Να θέσουν δηλαδή τους πολλούς στην υπηρεσία των λίγων.  Η λέξη, εξουσία, είναι η πιο κατάλληλη για να περιλάβει την ζώνη δράσης των τριών μαζί αυτών συμπεριφορών.

Ο Λόγος είναι ο μόνος που έχει την δυνατότητα αυτή. Μόνο που για να λειτουργήσει χρειάζεται χρόνο, κόπο, αγάπη. Και δεν είναι εξουσία, γιατί εναποθέτει την δύναμη του «οργανώνειν και οργανώνεσθαι» στην συνείδηση του καθενός.

Η εξουσία χρειάζεται τον λόγο για να παράγει επιστήμη και τέχνη. Η προσπάθεια της συγκεντρώνεται στο να περιορίζει τον επιστήμονα και τον καλλιτέχνη, ώστε να μην επηρεάζουν τις μάζες. Με τα τεράστια ερευνητικά ιδρύματα, τις μεγάλες θορυβώδικες καλλιτεχνικές συναθροίσεις, τις εξωπραγματικές αμοιβές «επιστημόνων» και «καλλιτεχνών» που την υπηρετούν και την υποβάθμιση της νοητικής δυνατότητας των πολλών, το επιτυγχάνει σε ικανοποιητικό βαθμό.

Στο πέρασμα αιώνων, η εξουσία αντιλήφθηκε ότι η βία και η απάτη αργά ή γρήγορα οδηγούν σε ξεσπάσματα που έχουν σαν αποτέλεσμα την ανατροπή των «κρατούντων». Με την αρωγή αποστατών του Λόγου, κατασκεύασε το δικό της σύμβολο εξουσίας. Το χρήμα. Και είτε αυτό ήταν χρυσός, είτε οβολός, είτε ευρώ είτε δολάριο, ένα στόχο είχε: Να εθίσει τους πολλούς στη δίψα για χρήμα. Με ενδιάμεσο αυτό να μπαίνει στις σχέσεις τους, να υφαρπάζει τον κόπο και τον χρόνο τους, να διαλύει φιλίες και σχέσεις αγάπης, να διαφεντεύει χωρίς φανερή βία και απάτη. Ν’ αδιαφορεί για τους πολλούς και να ενδιαφέρεται για τους λίγους, χωρίς να γίνεται εύκολα αντιληπτό. 

Θα μου πείτε, καλά ένα άψυχο πράγμα πώς μπορεί να κυβερνά το έμψυχο; Αυτό αναρωτιέμαι κι εγώ! Αλλά αν κοιτάξετε γύρω σας τι βλέπετε; Το χρήμα μέσο εξυπηρέτησης των ανθρώπινων αναγκών ή τον άνθρωπο θυσία, μέσω του χρήματος, στον βωμό της εξουσίας;

Η εργασία κάποτε ήταν χαρά και δημιουργία και αυτοεπιβεβαίωση.

Μετά έγινε μισθωτή εργασία. Και ο εργαζόμενος έπαψε να ενδιαφέρεται αν παράγει όπλα, ή εξαρτησιογόνες ουσίες, ή χρηματοοικονομικά «εργαλεία» ισοδύναμα με όπλα μαζικής καταστροφής. Έχασε το χαμόγελο, την απόλαυση της δημιουργίας και σκυθρωπός παράγει πλούτο για το «αφεντικό» και μιζέρια και θάνατο για τους πολλούς.

Η ενασχόληση με τα κοινά ήταν κάποτε τιμή και καταξίωση.

Μετά εφευρέθηκε ο επαγγελματίας πολιτικός. Κι άρχισε να ξεπουλιέται ο εθνικός πλούτος, η δημόσια περιουσία, η τιμή και η αξιοπρέπεια του λαού.

Η δημοσιογραφία ήταν έρευνα της αλήθειας και έλεγχος των κυβερνώντων.

Ύστερα επαγγελματίες δημοσιογράφοι παρουσίασαν το ψέμα σαν αλήθεια, έθαψαν αλήθειες που έδειχναν το σιχαμερό πρόσωπο της εξουσίας, εξαπάτησαν τους πολλούς, έγιναν νεκροθάφτες της Δημοκρατίας. Θα ήθελα να τους ρωτήσω: «Η Δημοκρατία χρειάζεται τον δημοσιογράφο! Το νέο πολίτευμα που στηρίξατε ενεργά ή με την αδιαφορία σας και βοηθήσατε στη γέννα του, σας χρειάζεται; Αντιλαμβάνεστε ποιο θα είναι το μέλλον σας;»

Ο Χριστιανισμός ξεκίνησε να είναι η Επανάσταση της εποχής του. Τον προσεταιρίστηκε η εξουσία και τον έκανε νεροκουβαλητή της. Χριστιανοί, το χρήμα είναι ειδωλολατρία! Μαμωνάς και Θεός πάνε αντίθετα! Αν δεν ξυπνήσετε τώρα, σημαίνει ότι είστε νεκροί! Ο νοών νοείτω!

Στο ερώτημα: «Ποιος ακριβώς είναι ο εχθρός και ποιος ο φίλος;» η απάντηση για τους σκεπτόμενους είναι απλή: Η συναλλαγή είναι ο εχθρός και το σύμβολό της το χρήμα. Ο Λόγος είναι φίλος και σύμμαχος και σημαία.

Η Γη δεν ανήκει σε κάποιους, ώστε να την νοικιάζουν οι πολλοί απ’ αυτούς. Και, ότι, έχει η Γη πάνω της είναι κοινή περιουσία. Η γνώση έχει παραχθεί χιλιάδες χρόνια τώρα, με θυσίες και κόπους πολλών ανθρώπων. Επιστήμονα, αυτό που κατέχεις είναι κοινή κληρονομιά. Είσαι προδότης του ανθρώπου, όταν το βάζεις στην υπηρεσία της εξουσίας! Δάσκαλε, καλλιτέχνη, τεχνοκράτη, νομικέ, οικονομολόγε: το ίδιο ισχύει και για σας!

Το πρόβλημα είναι με τους αδυνατούντες να σκεφτούν. Αυτούς που δεν δέχονται ούτε να ακούσουν, αλλά και που όταν «ξεγελαστούν» και ακούσουν την αλήθεια, κλείνουν αυτιά και μάτια. Και σ’ αυτό ακόμη, δίνει την απάντηση ο Λόγος του Πλάτωνα στο περίφημο «Σπήλαιο»…