Νέα Μεταπολίτευση και Νέα ηγεσία

του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

Όπως εξήγησα στο προηγούμενο διαδικτυακό μου σημείωμα η χώρα διέρχεται ένα μεταβατικό στάδιο προς μια Νέα Μεταπολίτευση, η οποία δομείται υπό δραματικούς για το κοινωνικό και εθνικό συμφέρον όρους. Η Νέα Μεταπολίτευση αποτελεί προϊόν προσβολής της λαϊκής κυριαρχίας από τους επίσημους φορείς των δανειστών της χώρας και δομείται υπό καθεστώς Υπερεθνικού (μεταμοντέρνου) Οικονομικού Ελέγχου που κτίζεται βήμα-βήμα.

Οι ηγεσίες των κομμάτων που «συγκυβερνούν» παραδίδουν την ηγεμονία της Ελλάδας σε έναν αμφιλεγόμενο – παράνομο με όρους ευρωπαϊκού δικαίου και αντίθετο στην συνταγματική τάξη της χώρας – υπερεθνικό μηχανισμό, που χαρακτηρίζεται επίσης από ασαφή και άκρως προβληματική πολιτική δομή.

Ο Μεγάλος Συνασπισμός κεντροδεξιάς-κεντροαριστεράς για να περισώσει την διαπλοκή ως μηχανισμό αναπαραγωγής της συγκεκριμένης μορφής αστικής ηγεμονίας στην Ελλάδα, μετά την...

πτώχευση, παραδίδει τα κλειδιά της χώρας και συνολικά την διακυβέρνησή της σε μια επιτροπή ιδιόμορφου πολιτικού και νομικού στάτους, που ξεκίνησε με την μορφή της τρόικας, ενώ οδεύει υπόγεια και ερήμην του Κοινοβουλίου στον σχηματισμό ενός μόνιμου καθεστώτος υπερεθνικής επιτροπείας, η οποία θα αναλάβει να διαχειριστεί την μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών και της αγοράς, έτσι ώστε να διασφαλιστούν θεωρητικά (τυπικά) οι επίσημοι ευρωπαίοι δανειστές της χώρας και το ΔΝΤ και να μην υπάρξει επέκταση της ελληνικής κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, όπως και ανεπανόρθωτη προσβολή του διεθνούς τραπεζικού συστήματος.

Όλα αυτά νομίζω ότι έχουν προσεγγιστεί από εμάς ικανοποιητικά, δείχνοντας πώς αυτό το νέο καθεστώς υποτελούς πολιτείας που αφορά στην Ελλάδα προλεταριοποιεί ευρύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας και εξασθενεί το Ευρω-προτεκτοράτο πλέον Ελλάς σε κρίσιμο για την ύπαρξή του βαθμό. Μάλιστα τολμήσαμε να δείξουμε εμφατικά πώς αυτή η διαδικασία που ακολουθείται ως προς τον ορισμό και την διαχείριση της χρεοκοπίας της Ελλάδας οδηγεί σε συγκλονιστική προσβολή του ευρωπαϊσμού ως κοινωνική θεωρία και πρακτική, ενώ υπονομεύει κάθε προσπάθεια η ΕΕ να μετεξελιχθεί σε δημοκρατική Ένωση.

Οι προτάσεις που κάναμε ιδιαίτερα τα τρία τελευταία χρόνια, στην ουσία αγνοήθηκαν, αν και σήμερα δεν είναι λίγοι από όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα που επανέρχονται σε αυτές με την μορφή της «στερνής γνώσης». Συγχωρείστε με, αλλά δεν τους πιστεύω, όχι επειδή είμαι δύσπιστος και «καχύποπτος», αλλά επειδή προσεγγίζω και τις πολιτικές στάσεις και συμπεριφορές δομικά. Είναι η δομή του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα τέτοια, που ακόμη και τον χρόνο να μπορούσαμε να αντιστρέψουμε τα ίδια «λάθη» θα έκανε η πολιτική ηγεσία.

Με την έννοια αυτή το καθεστώς της διαπλοκής δεν έκανε λάθη. Έπραξε αυτό που φυσιολογικά θα μπορούσε να πράξει για να αυτοσυντηρηθεί και αναπαραχθεί απαλλαγμένο από βάρη, υιοθετώντας ωστόσο μια εξτρεμιστική και άκρως αντιφατική στρατηγική εις βάρος του λαού και του εθνικού συμφέροντος με αντικειμενικούς όρους – μετρήσιμους μάλιστα με οικονομικούς δείκτες.

Επρόκειτο για την στρατηγική «σοκ και δέος» που αποτέλεσε κυριολεκτικώς πολεμική επιχείρηση εναντίον των δύο-τρίτων της κοινωνίας για να καταλήξει σήμερα στην καταστροφή και όχι στην αναγκαία με όρους δημοκρατίας και κοινωνικής ευημερίας, όπως και πολιτικής και πολιτισμού, αναδιοργάνωση του ελληνικού Κράτους Δικαίου.

Εντός αυτής της πραγματικότητας, την οποία λίγοι πλέον σοβαροί άνθρωποι θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν, όπου χαράζει η Νέα Μεταπολίτευση, φυσιολογικά τίθεται το ερώτημα για την πιθανή μορφή της Νέας (πολιτικής) Ηγεσίας. Στην δική μου αφήγηση το ερώτημα αυτό προσεγγίστηκε με χαλαρή μάλλον εσωτερική οργάνωση που παρέπεμπε στο ζήτημα της θεμελίωσης και θέσπισης σε δεύτερο στάδιο μιας εναλλακτικής ηγεμονίας που θα κατέληγε στην αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας και σε μια νέα δημοκρατική μορφή οργάνωσης της πολιτείας, ξεκινώντας από μια Εθνοσυνέλευση.

Περί εναλλακτικής ηγεμονίας λοιπόν μίλησα αρκετά και με σαφήνεια, κάνοντας όμως μια «αλχημεία»: ταύτισα δίχως σαφείς όρους την εναλλακτική ηγεμονία με την «αριστερή διακυβέρνηση», στην οποία προσέδωσα αντίστοιχα εναλλακτικά χαρακτηριστικά.

Θεωρητικά το μοντέλο εμφανίζεται άψογο και έτσι κανείς δεν υπήρξε ικανός να το αμφισβητήσει επιστημολογικά στα σοβαρά ή οντολογικά ως ανάγκη, με όρους δημοκρατικής εξέλιξης ασφαλώς υπό τις συγκριμένες παγκόσμιες συνθήκες. Επί της πρακτικής εφαρμογής όμως του «μοντέλου μου», δεν ήταν λίγοι εκείνοι που άρθρωσαν αμφιβολίες, είτε βασισμένοι σε ιδεολογικές αναπαραστάσεις (αριστερός ρεαλισμός), είτε εκφράζοντας έναν δεξιό ρεαλισμό.

Και αν ήταν μόνον αυτοί το «κακό» θα ήταν μικρό, αλλά έλα που τα ελαττώματα του «μοντέλου» διαπιστώνονται και από εμένα τον ίδιο, κρίνοντας είτε με τα λεγόμενα νεομαρξιστικά εργαλεία, είτε με μεταστρουκτουραλιστική μεθοδολογία σε συνδυασμό με τις σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις περί ηγεσίας.

Αναγκάστηκα, για να υποστηρίξω σε επίπεδο πρακτικής πολιτικής το «μοντέλο μου», να κάνω αρκετά άλματα, θεωρώντας τελικά πως πράγματι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να αποτελέσει τον πυρήνα μιας Νέας Ηγεσίας που θα θεμελίωνε μια εναλλακτική ηγεμονία στην χώρα – όπως την όρισα. Για να κάμψω τις αντιδράσεις κατέληξα να υποστηρίζω ορθά πως αν δεν μπορεί να το πράξει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχουν σήμερα άλλες πολιτικές δυνάμεις με σημαντικό βαθμό οργάνωσης που θα μπορούσαν να το πραγματοποιήσουν. Έφτασα να υποστηρίζω πως δημοκρατική μεταπολίτευση δίχως κυβέρνηση υπό τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα μπορούσα να φανταστώ και να ορίσω υπό τις σημερινές συνθήκες και εντός της συγκεκριμένης κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής συγκυρίας.

Σε αυτό επιμένω, εκφράζοντας όμως αμφιβολίες όχι ως προς το εάν και κατά πόσον ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμος να κυβερνήσει, αλλά ως προς το εάν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό που αναζητεί ο ελληνικός λαός αν και δεν ξέρει στις περισσότερες των περιπτώσεων να το διατυπώσει: σε ένα νέο δημοκρατικό μοντέλο ηγεσίας, που όμως να μην πάσχει από οικονομική και διοικητική αποτελεσματικότητα. Εδώ χρειάζεται προσοχή!

Ο προοδευτικός κόσμος στην Ελλάδα, αλλά και ένα μεγάλο μέρος εκ των συντηρητικών που δεν πάσχουν από ακροδεξιά συμπλέγματα, μοιάζει να επιθυμούν αυτό που διεθνώς αποκαλούμε Transformational leadership (: ηγεσία που θα μεταβάλει προς το δημοκρατικότερο και αξιοκρατικότερο τους θεσμούς που θα ορίσουν την ύπαρξη (δομή και λειτουργία) διοίκησης, εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης και αγοράς, αλλάζοντας παράλληλα και η ίδια αντιστοίχως) και όχι αυτό που αποκαλούμε Transactional leadership (: ηγεσία που βασίζεται στην λογική ανταλλαγών/συναλλαγών (ανταλλαγμάτων) μεταξύ ηγεσίας και εκλογικού σώματος – απλοϊκά, υπό την μορφή: σου δίνω πολιτική υποστήριξη (ψήφο) μου δίνεις συνθήκες που εξυπηρετούν το ατομικό συμφέρον μου, όπως εγώ το ορίζω στην συγκυρία).

Στην Ελλάδα δυστυχώς οι κυβερνήσεις που επαγγέλθηκαν την «αλλαγή» ή την «επανίδρυση», δεν έκαναν Transformational Leadership, αλλά Transactional leadership και αυτό κατέληξε να υποστηρίζει, αναπαράγοντας, το προβληματικό κεφαλαιοκρατικό κράτος πατρωνίας. Οι κεντροδεξιές ηγεσίες μετά το 1974 άσκησαν Transactional leadership στο πλαίσιο του παραδοσιακού δεξιού πελατειακού κράτους προσφέροντας προνομίες σε συγκριμένες κοινωνικές ομάδες και μειώνοντας την άμεση φορολογία κυρίως των υψηλών εισοδημάτων, ενώ μεγέθυναν την έμμεση φορολογία.

Από την άλλη πλευρά, το ΠΑΣΟΚ έστησε έναν δικό του μηχανισμό αναπαραγωγής, βασισμένο κυρίως σε προνομιούχες ομάδες του ευρύτερου δημόσιου τομέα με την ίδια ωστόσο αρχή ηγεσίας (Transactional leadership), αλλά άλλο μίγμα πολιτικής το οποίο στην πραγματικότητα και όσο περνούσαν τα χρόνια ελάχιστα διαφοροποιόταν από αυτό της ΝΔ.

Επί κυβερνήσεως Σημίτη, έγινε μια απόπειρα να μεταλλαχτεί η Transactional leadership σε αυτό που διεθνώς αποκαλούμε Path-Goal leadership (: ο ηγέτης βάζει στόχους και ανοίγει τον δρόμο με αντίστοιχα θεσμικά εργαλεία και στρατηγικές συμπεριφορισμού για την πραγματοποίησή τους από την διοίκηση και την ευρύτερη κοινωνία, με δέλεαρ την μέγιστη ικανοποίηση (κέρδος, επιβράβευση) σε αυτούς που θα δείξουν ικανότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες – αυτές δεν ήταν άλλες από την θεσμική μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε ΕΕ και την διεύρυνσή της, καθώς και την καθοριστική για την μοίρα του τόπου, που κατέληξε στην πτώχευση, ένταξή μας στην ευρωζώνη).

Σημειώστε ότι η Path-Goal leadership δοξάστηκε ως η μορφή ηγεσίας που ταιριάζει καλύτερα στο σύγχρονο μοντέλο ηγεσίας στην Ευρώπη, κυρίως από την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η οποία με πάθος ρουφά ό, τι σερβίρεται ως φιλελεύθερη καινοτομία από τις ΗΠΑ.

Στην πραγματικότητα όμως η Path-Goal leadership αποσκοπεί να διασκεδάσει τον ιδεολογικοπολιτικό χαρακτήρα της ηγεσίας και να αποκεντρώσει τις ευθύνες διοίκησης, παρέχοντας παράλληλα την μεγίστη νομιμοποίηση στον ηγέτη με απολιτικούς όρους. Είναι ένας «έξυπνος» δρόμος αντικειμενοποίησης του υποκειμενικού και δίνει δυνατότητες ορθολογικοποίησης των καπιταλιστικών σχέσεων στη βάση προσαρμογής, καθυπόταξης της κοινωνίας στην αγορά, η οποία ωστόσο δεν προσεγγίζεται ως αυτορυθμιζόμενο σύστημα.

Θα έλεγα ότι η Path-Goal leadership αν και δουλεύει στις σύγχρονες επιχειρήσεις, μάλλον διευκολύνει περισσότερο τους ερευνητές να κρίνουν τους ηγέτες παρά τους ίδιους τους ηγέτες στην ανάπτυξη των αρμοδιοτήτων τους. Σε ό, τι αφορά στα κράτη αυτό το μοντέλο ηγεσίας, ενώ «ακούγεται» λειτουργικό και δημοκρατικό, κτίζοντας φαινομενικά υπεύθυνους υφιστάμενους, στην ουσία υποκρύπτει μια στρατηγική καθυπόταξης έξω από ένα σαφές ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο. Αποτελεί δηλαδή μια μορφή προσέγγισης της ηγεσίας που στο τέλος τυφλώνει όχι μόνον τους υφισταμένους και συνεργάτες του ηγέτη, αλλά και ολόκληρο τον λαό, ο οποίος όμως μέχρι την κατάρρευση πιστεύει πως πορεύεται καλά ή κακά επειδή υπάρχει μπούσουλας, δίχως να εξετάζει την πολιτικότητα αυτού του μπούσουλα και να τον προβληματοποιεί κριτικά, ώστε να κρατά την τύχη στα χέρια του.

Ας μην επεκταθώ. Η Ελλάδα που γνωρίζω έχει επιτέλους ανάγκη από μια Transformational leadership και αυτό δεν συμβαδίζει με καμία μορφή Υπερεθνικού Οικονομικού Ελέγχου της χώρας, ο οποίος θα στηριχθεί στο αισχρότερο, με κοινωνικούς και εθνικούς όρους μοντέλο Path-Goal leadership πού έχει υπάρξει μετά τον πόλεμο στην Ευρώπη, για να λειτουργήσει σε μια επιχείρηση να ξεφύγει η χώρα από την παραδοσιακή Transactional leadership.

Προδήλως η Transactional leadership είναι ένας αναχρονιστικός υπερθεσμός λειτουργίας του κράτους, ο οποίος δομεί σχέσεις άκρως προβληματικού, ιδιοτελούς συμφέροντος, είτε με την μορφή της διαπλοκής είτε με την μορφή προνομιών σε συντεχνίες και όργανα του κράτους, που έτσι αποκτούν ανάρμοστη υπόσταση με δημοκρατικά κριτήρια. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, επιθυμεί και μπορεί να ενισχύσει την ισότητα στην Ελλάδα μέσα σε ένα περιβάλλον ελευθερίας και εθνικής ανεξαρτησίας θα πρέπει να εγκαταλείψει την Transactional leadership, την οποία όσο περνά ο καιρός τόσο περισσότερο μοιάζει να υιοθετεί ο κ. Τσίπρας και να επανέλθει στην Transformational προσέγγιση που σε ικανοποιητικό βαθμό διαπραγματεύτηκε προεκλογικά.

Κατά την δική μου άποψη, προστασία των εξανδραποδιζόμενων δυο-τρίτων της κοινωνίας δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα δίχως μια ισχυρή Transformational leadership, η οποία να εμπνεύσει τον λαό σε μια εναλλακτική ηγεμονία, αποκεντρωμένων και ριζοσπαστικών πολιτικών, όπου όμως το κοινωνικό συμφέρον θα εναρμονίζεται με ιδεολογικά κριτήρια, δηλαδή υπέρ της εργασίας και όχι του κεφαλαίου, δίχως να παραγνωρίζεται η σημασία του τελευταίου και η συγκεκριμένη παγκοσμιοποιημένη του διάσταση.

Transformational leadership, δεν σημαίνει υπερβατική, λαϊκιστική ηγεσία. Το αντίθετο σημαίνει. Πρόκειται για μια απολύτως προσγειωμένη στην διεθνή και ευρωπαϊκή πραγματικότητα ηγεσία, η οποία θα εμπνέει τον λαό σε ριζοσπαστικές πολιτικές σοσιαλιστικής και αμεσοδημοκρατικής κατεύθυνσης και κοινωνικής οργάνωσης, δίχως εχθρότητα προς την επιχειρηματικότητα και δίχως να παραγνωρίζεται η εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης.

Μαθαίνοντας από την εξέλιξη αυτή, θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε υγιή κεφάλαια για το κτίσιμο από την αρχή μιας τεχνολογικά προηγμένης εξαγωγικής βιομηχανίας, όχι μόνον παραδοσιακών ελληνικών προϊόντων, αλλά και μηχανολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού παράλληλα με τον εκδημοκρατισμό των θεσμών. Αυτό θα γεννήσει έναν άλλον πολιτισμό στην χώρα με πίστη στον εαυτό μας και στον δίπλα μας, αγάπη στο περιβάλλον και θα τονώσει την κοινωνική συνοχή. Θα είναι σαν η κοινωνική οργάνωση στο πλαίσιο μιας εναλλακτικής ηγεμονίας να βάζει στέρεα θεμέλια ευημερίας, δίχως η τελευταία να δηλώνεται ως αυτοσκοπός. Τούτο όμως σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εντός ενός καθεστώτος Υπερεθνικού Οικονομικού Έλεγχου.

Κι δυστυχώς, όπως εξελίσσεται η κατάσταση με τεράστια ευθύνη της διαπλοκής και των πολιτικών φορέων της (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ), αυτό δεν θα μπορεί πλέον να επισυμβεί με την χώρα εντός της ευρωζώνης. Έτσι που το χειρίστηκαν οι διαπλεκόμενοι από εδώ και έπειτα δεν θα υπάρχει καμία άλλη επιλογή για δημοκρατική εξέλιξη και παραγωγική ανασυγκρότηση, παρά μόνον η απόλυτη εγκατάλειψη ( όχι διπλό νομισματικό και παραμονή των τραπεζών στο ευρωσύστημα) της ευρωζώνης και μέρους τουλάχιστον της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αν δοκίμαζε το καθεστώς να διαπραγματευτεί στο πλαίσιο των προτάσεων του συντάκτη αυτών των γραμμάτων, δίχως το δίλημμα «ευρώ ή δραχμή» και δίχως το εγκληματικό «πάση θυσία στο ευρώ» σίγουρα η εξέλιξη θα ήταν διαφορετική. Τίποτε δεν θα διασφάλιζε την παραμονή στην ευρωζώνη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα φτάναμε στο σημερινό σημείο να συναρτούμε την λαϊκή κυριαρχία και την σχετική έστω εθνική ανεξαρτησία με την παραμονή ή όχι σε αυτήν – αν δεν συμβεί προηγουμένως και αμέσως διάλυση της ευρωζώνης από άλλη αιτία – με το μαχαίρι πια στο λαιμό του ελληνικού λαού!

Μια Transformational leadership θα πρέπει πλέον να ξεκινήσει από τη βάση σύγκρουσης με τους εταίρους μας και όχι από εκείνη της σκληρής διαπραγμάτευσης που πρότεινα στην αρχή της κρίσης. Εκεί δυστυχώς οδηγηθήκαμε από μια πολιτική δομή και μια ηγεσία που δεν αρμόζει σε σύγχρονα κράτη, που έχουν να αντιμετωπίσουν μεταμοντέρνες προκλήσεις! Ο βαθμός σύγκρουσης θα εξαρτηθεί από πολλούς, αστάθμητους αυτή τη στιγμή, παράγοντες που σχετίζονται με την γενικότερη οικονομική κρίση στην ευρωζώνη και την κρίση του διακυβερνητικού μοντέλου της ΕΕ που η πρώτη συνεπάγεται.

Υπάρχει δηλαδή μικρή πιθανότητα, η επιχείρηση Υπερεθνική Επιτροπεία για την Ελλάδα να καταρρεύσει πριν ακόμη λειτουργήσει και τότε η ανάγκη για Transformational leadership να υπάρξει ακόμη πιο επιτακτικά. Μόνον που αυτή η μορφή ηγεσίας δεν γεννιέται απολιτικά και αποκλειστικά από το χάρισμα του αρχηγού, ούτε ορίζεται περιοριστικά ως προϊόν της συγκυρίας, αλλά κτίζεται συνειδητά και πολιτικά.

Ας συνειδητοποιήσουμε λοιπόν ως κοινωνία τί ακριβώς μας συμβαίνει: διαθέτουμε την αρετή και το κουράγιο να αναζητήσουμε, με πολιτικά ασφαλώς μέσα, μια τέτοια ηγεσία και να την επιβάλουμε ως αναγκαιότητα προς τους πάντες και κυρίως προς την ίδια την αριστερά, ή κοροϊδευόμαστε αναμεταξύ μας, ηθικολογώντας και σαχλαμαρίζοντας, εγκλωβισμένοι σε συμπλέγματα, προκαταλήψεις ή συμφέροντα που μια χαρά εξυπηρετούνται με την παραδοσιακή Transactional leadership;

Αν φτάσουμε να αναρωτιόμαστε μάλιστα υποκριτικά γιατί μόνον η ευρύτερη αριστερά συνδέεται με την Transformational leadership, προφανώς δεν καταλαβαίνουμε τι σημαίνει πάση κοινωνική θυσία ανακεφαλαιοποίηση ενός χρεοκοπημένου μηχανισμού παραγωγής κερδών, ή συνεχίζουμε να πιστεύουμε αφελώς ότι την αποβιομηχάνιση στην Ελλάδα προκάλεσαν οι διεκδικήσεις των εργαζομένων και όχι η στρεβλή μορφή επενδυμένου κεφαλαίου, που μικρή σχέση είχε με την διαρκώς βελτιούμενη τεχνολογία και την σχέση αυτής με την κοινωνία.

Όπως κατά το ίδιο τρόπο και στο πλαίσιο της ίδιας δεξιάς προσέγγισης δεν δίνουμε σημασία σε «λεπτομέρειες» όπως το καθεστώς Υπερεθνικού Ελέγχου! Όχι, δεν έπαψαν οι πολιτικές να διακρίνονται σε δεξιές και αριστερές, ούτε ο κόσμος έγινε ξαφνικά επίπεδος με την ιστορία να βρίσκεται στο τέλος της, επειδή έτσι αποφάσισαν οι νεοφιλελεύθεροι, ούτε πρόκειται ποτέ να σταματήσει η τριβή και ο διαφορετικός ορισμός του συμφέροντος μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου!

Το ζήτημα σήμερα για τη χώρα μας είναι να μην πληρώσει μόνον η εργασία του Έλληνα, ή κυρίως αυτή, την καταστροφή (ή «κοπάνα») του ελληνικού και διεθνούς κεφαλαίου. Δεν είναι ο Έλληνας εργαζόμενος, ούτε κανείς άλλος εργαζόμενος υπεύθυνος πολιτικά για την φούσκα στην οικονομία.

Το ζήτημα είναι να μην καταντήσουμε δούλοι οι εργαζόμενοι στο τόπο μας και να διαμορφωθούν συνθήκες που θα προσελκύσουν προοδευτικά κεφάλαια για σύγχρονη βιομηχανική ανάπτυξη και όχι «βιομηχανία» (τι μας φταίνε οι όροι και τους κακοποιούμε!) του συγκεκριμένου τύπου ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού και της κακομαθημένης έως αλήτικης ελληνικής ναυτιλίας.

Προσοχή! Δεν υποτιμώ καθόλου την ανάγκη ανάπτυξης τουρισμού και ναυτιλίας, αρνούμαι όμως να υποταχθώ στην πολιτική αφήγηση που υπηρετεί την δεξιά στρατηγική παραμόρφωσης της οικονομικής διάστασης των δύο αυτών κρίσιμων τομέων της ελληνικής οικονομίας.

Κοινωνική απάντηση, λοιπόν, στην κρίση θα μπορούσε να δώσει αποκλειστικά μια αριστερή ηγεσία. Όχι όμως οποιαδήποτε, αλλά εκείνη που θα πολιτευόταν ως Transformational leadership. Μόνον έτσι θα μπορούσαμε να μιλήσουμε με όρους Νέας, δημοκρατικής και (βιο)οικονομικά αποτελεσματικής αυτή τη φορά, Μεταπολίτευσης.