Μπουνίδια στην αυλή μας

Γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Στον μακρύ κατάλογο των ανοικτών ζητημάτων, που εδώ και πολλά χρόνια επιβαρύνουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ήδη προστίθενται και νέα, τα οποία έχουν να κάνουν με ολοένα και σαφέστερες διαφορετικές γεωπολιτικές επιλογές των δύο χωρών, γεγονός που δημιουργεί ένα ακόμη δυσκολότερο πλαίσιο «συμβίωσης». Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και περιβάλλον θα πραγματοποιηθεί η επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν, η πρώτη Τούρκου προέδρου έπειτα από 65 χρόνια στην Αθήνα (και Θράκη) το τρέχον διήμερο.

Το θεαματικά νέο (και κατά πολύ ευρύτερο) περιβάλλον στο οποίο τοποθετούνται πια οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχει να κάνει με το «χοντρό» γεωπολιτικό παιχνίδι που εξελίσσεται στην ευρύτερη περιοχή (Μέση Ανατολή και Βαλκάνια) και με τους σαφείς διαφορετικούς προσανατολισμούς (και δυνατότητες) των δύο χωρών.

Διαφορά δυναμικότητας

Σε ό,τι έχει να κάνει με τις δυνατότητες και το δυναμικό των δύο χωρών, τα πράγματα είναι σαφή:

● Η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μια χρεοκοπημένη χώρα υπό οικονομική (γερμανική) και πολιτική/στρατιωτική (ΗΠΑ) κηδεμονία.

● Η Τουρκία του Ερντογάν διεκδικεί τον ρόλο της τοπικής υπερδύναμης και κυρίως την οικονομική και πολιτική της ανεξαρτησία από τα κέντρα αποφάσεων των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον.

Από αυτήν τη διαφορά δυνατοτήτων και δυναμικού καθορίζονται τελικά και οι επιλογές των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Επιλογές οι οποίες τελικά διευρύνουν το ήδη μεγάλο χάσμα που τις χωρίζει:

● Η Ελλάδα όχι μόνο «ανήκει στη Δύση», αλλά στην τρέχουσα ιστορική περίοδο είναι απόλυτα εξαρτημένη οικονομικά (από τη Γερμανία) και «στολίδι» στο άρμα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία παίζει επικίνδυνα παιχνίδια αναδιαμορφώνοντας τον χάρτη στη Μέση Ανατολή και επιστρέφοντας θεαματικά στα Βαλκάνια, δημιουργώντας «φράχτη» στη ρωσική πολιτική επιρροή (και το ρωσικό φυσικό αέριο προς την Ευρώπη).

● Η Τουρκία του Ερντογάν, από την άλλη πλευρά, διεκδικεί τον ρόλο που επί αιώνες έπαιζε η Οθωμανική Αυτοκρατορία ως ηγέτιδα δύναμη του Ισλάμ και ως εκ τούτου δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί το αμερικανικό παιχνίδι αναμόρφωσης του χάρτη (δημιουργία κουρδικού κράτους) στα νότια σύνορά της. Ταυτόχρονα, η Άγκυρα είναι ήδη κέντρο συγκέντρωσης τεραστίων ποσοτήτων φυσικού αερίου (και ρωσικού), το οποίο προορίζεται για εφοδιασμό της Ευρώπης.

Σύγκρουση με τις ΗΠΑ

Η προσπάθεια απαγκίστρωσης από το αμερικανικό άρμα που καταβάλλει ο Ταγίπ Ερντογάν έχει οδηγήσει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις στο ναδίρ και έχει υποχρεώσει την Ουάσιγκτον να αναζητήσει δυνατότητες (και στρατιωτικής) αναδίπλωσης στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Το τελευταίο διάστημα και μετά την επίσκεψη Τσίπρα στην Ουάσιγκτον η νέα ελληνοαμερικανική αναβαθμισμένη συνεργασία αποτυπώνεται ως εξής:

● Αναβάθμιση επιχειρησιακών δυνατοτήτων της αμερικανικής βάσης στη Σούδα.

● Αξιοποίηση ναυπηγείου για ανάγκες αμερικανικού στόλου (το ναυπηγείο στη Σύρο μεθοδεύεται να πουληθεί σε Αμερικανό με έτοιμα συμβόλαια με το αμερικανικό Πεντάγωνο).

● Δημιουργία σταθμού εκφόρτωσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (από τις αμερικανικές εξαγωγές σχιστολιθικού φυσικού αερίου) στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, το οποίο θα «φυλάσσεται» από αμερικανικές στρατιωτικές και αεροπορικές δυνάμεις (δηλαδή νέα βάση).

Για την ελληνική κυβέρνηση οι αμερικανοτουρκικές τριβές εμφανίζονται ως ευκαιρία αναβάθμισης της σημασίας της χώρας και οι ελληνοαμερικανικές συμφωνίες ως αμερικανική δέσμευση για την προστασία της Ελλάδας.

Από την πλευρά του ο Ερντογάν φαίνεται ότι έχει κάνει την επιλογή να πολεμήσει μέχρι τέλους διεκδικώντας να είναι ηγέτης μιας ανεξάρτητης χώρας και όχι μαριονέτα των δυτικών (Ευρωπαίων - ΗΠΑ) δυνάμεων. Πρόκειται, προφανώς, για ένα παιχνίδι υψηλού ρίσκου, το οποίο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, καθώς και η Ουάσιγκτον εμφανίζεται αποφασισμένη να τον συντρίψει, όπως φαίνεται και από τα όσα αποκαλύπτονται τις τελευταίες μέρες από τη δίκη πρώην συνεργατών του Τούρκου προέδρου που γίνεται στη Νέα Υόρκη και τον εμπλέκουν σε τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο.

Απόπειρα ρυμούλκησης

Η Άγκυρα προφανώς γνωρίζει – καθώς οι Αμερικανοί δεν την κρύβουν (κάθε άλλο) – την ανοικτή αντίθεση της Ουάσιγκτον στους δύο μεγάλους αγωγούς Nord Stream II και Turkish Stream που θα μεταφέρουν (αν κατασκευαστούν) ρωσικό φυσικό αέριο ο πρώτος στη Γερμανία και ο δεύτερος στην Τουρκία με προορισμό την αγορά της Ευρώπης. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον προβάλλει την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία ως ύψιστη προτεραιότητα για τις ΗΠΑ.

Ο Ερντογάν επίσης γνωρίζει τις επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης να προσδεθεί στο αμερικανικό άρμα, γεγονός που στη δεδομένη συγκυρία δημιουργεί προβλήματα και εμπόδια στην επιδίωξη της Άγκυρας να μετατραπεί σε βασικό κόμβο συγκέντρωσης ρωσικού φυσικού αερίου για τη μεταφορά του στις ευρωπαϊκές αγορές. Η πρόσδεση της Αθήνας στο αμερικανικό ενεργειακό άρμα δημιουργεί προφανώς πρόσθετα προβλήματα στις επιδιώξεις και τα σχέδια του Ερντογάν, γεγονός που θα αποτυπωθεί και στην εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων μεσοπρόθεσμα.

Καθώς ο Τούρκος πρόεδρος έχει αποδείξει ότι διαθέτει μεγάλη επιμονή και προσήλωση στους στόχους του, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα συνεχίσει και μετά την επίσκεψή του στην Αθήνα να επιχειρεί να ρυμουλκήσει την ελληνική κυβέρνηση όσο λίγο γίνεται μακρύτερα από την αμερικανική αγκάλη. Στην προσπάθειά του αυτή ο Τούρκος πρόεδρος έχει σύμμαχο τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, του οποίου η χώρα θίγεται άμεσα από την αμερικανική πολιτική στα Βαλκάνια.

Σ’ αυτό το γεωπολιτικό παιχνίδι μεταξύ γιγάντων (ΗΠΑ - Ρωσία) η Τουρκία του Ερντογάν διαθέτει μια σειρά από ζητήματα με τα οποία μπορεί να ασκεί πίεση στην Αθήνα. Πρόκειται για τα γνωστά θέματα που η Τουρκία έχει καταφέρει να αναγορεύσει σε ελληνοτουρκικές διαφορές (γκρίζες ζώνες) στο Αιγαίο και με τον τρόπο αυτόν να δικαιολογεί τη στρατιωτική πίεση την οποία εφαρμόζει καθημερινά στη θάλασσα και τον αέρα.

Συμπέρασμα: Τα βουβάλια έχουν αρχίσει ήδη το μεταξύ τους μπουνίδι στην αυλή μας. Καλά ξεμπερδέματα...

Πηγή: topontiki.gr, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/