Δόση – ταφόπλακα για την κοινωνία ύψους 52,5 δισ. ευρώ

του Λεωνίδα Βατικιώτη

«Βλέπεις τι γίνεται εδώ… Εδώ δεν έχει προκοπή. Πάει τέλειωσε, τελειώσαμε. Παλιά δούλευες για ένα κομμάτι ψωμί τώρα δουλεύεις για μια χούφτα ψίχουλα». Τα λόγια αυτά, που προέρχονται από την αριστουργηματική συλλογή διηγημάτων του Χρήστου Οικονόμου με τίτλο «Κάτι θα γίνει, θα δεις» (εκδ. Πόλις) η οποία μάλιστα κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2010 την υποτιθέμενη εποχή της ευημερίας, θα ακούγονται όλο και συχνότερα στο εξής από όλο και περισσότερους ανθρώπους, μετά την χορήγηση της δόσης – μαμούθ των 52,5 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά παρά τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Οικονομικών δεν θα λύσουν αλλά θα οξύνουν το δημοσιονομικό και οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, ενώ θα επιδεινώσουν την ήδη δραματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η πλειοψηφία της κοινωνίας. Το πράσινο φως για την χορήγηση της δόσης, η οποία θα καταβληθεί τμηματικά, αρχής γενομένης από ένα ποσό ύψους 34,4 δισ. ευρώ και το υπόλοιπο μέχρι τον Μάρτιο του 2013, αποτελεί μια αρνητική εξέλιξη για πολλούς λόγους:

Αυστηρή προϋπόθεση η λιτότητα

Πρώτο, γιατί συνοδεύεται από αυστηρή λιτότητα. Τόσο η αρχική απόφαση του συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης (Γιούρογκρουπ) στις 27 Νοεμβρίου όσο και η τελική...
απόφαση στις 13 Δεκεμβρίου είχαν ως προϋπόθεση την ψήφιση του τρίτου μνημονίου και μιας σειρά άλλων αντιλαϊκών μέτρων, όπως το φορολογικό νομοσχέδιο. Κατά συνέπεια η απόφαση για την χορήγηση των 52,5 δισ. ευρώ έχει ως τίμημα την μείωση των μισθών των πανεπιστημιακών, των γιατρών, των δικαστών και των στρατιωτικών, την κατάργηση του δώρου Πάσχα, Χριστουγέννων και του επιδόματος Αδείας για τους συνταξιούχους (από το 2013) και τους δημόσιους υπάλληλους (από φέτος) και την κατάργηση του ΕΚΑΣ για χιλιάδες δικαιούχους.

Επίσης, αυστηρή προϋπόθεση για να δοθεί η δόση ήταν ο νέος φορολογικός νόμος. Η απόφαση του Γιούρογκρουπ δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας: «Η χορήγηση του εναπομείναντος ποσού (μετά τα πρώτα 34,4 δισ. ευρώ – σ.σ.) θα γίνει σε τρεις υπο-δόσεις κατά την διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2013, σε συνδυασμό με την εφαρμογή του Μνημονίου (περιλαμβανομένης της εφαρμογής της συμφωνηθείσας φορολογικής μεταρρύθμισης μέχρι τον Ιανουάριο) που θα συμφωνηθεί με την Τρόικα». Στόχος του φορολογικού νόμου είναι η αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 2,3 δισ. ευρώ σε μια οικονομία που χειμάζει κι ενώ μειώνει την φορολογία των Ανωνύμων Εταιρειών από το 40% στο 32,8%. Ο λογαριασμός έτσι πηγαίνει για μια ακόμη φορά στους μισθωτούς και τα χαμηλά εισοδήματα που θα επιβαρυνθούν κατά πολλούς τρόπους: Από την κατάργηση σχεδόν όλων των φοροαπαλλαγών (όπως οι εκπτώσεις φόρου για τόκους στεγαστικών δανείων, ενοίκιο, δίδακτρα και ασφάλιστρα) με εξαίρεση φυσικά των φοροαπαλλαγών των …εφοπλιστών, από την αύξηση του παρακρατούμενου φόρου από 1η Ιανουαρίου 2013 η οποία οδηγεί αυτόματα σε μείωση των καθαρών αποδοχών, από την αύξηση του τέλους επιτηδεύματος στα 650 ευρώ από τα 500 για τους ελεύθερους επαγγελματίες και στα 1.000 από τα 500 για τις επιχειρήσεις, από την αύξηση του φόρου επί όλων ανεξαιρέτως των καταθέσεων από το 10% στο 15%, κ.λπ, κ.λπ.

Όρος του μνημονίου – για να μην ξεχνιόμαστε – ήταν και η αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ, που ισχύουν από 1η Ιανουαρίου. Επομένως οι νέες χρεώσεις για τα οικιακά τιμολόγια που θα σημάνουν αυξημένους λογαριασμούς μέχρι και 48,7% αποτελούν ένα από τα τιμήματα για την καταβολή της δόσης. Κι αυτό παρότι οι διακοπές ρεύματος κάθε μήνα καταγράφουν ρεκόρ με δραματικές συνέπειες για την βιωσιμότητα της ΔΕΗ. Εξέλιξη που φυσικά αποτελεί θείο δώρο για τους υποψήφιους αγοραστές της μιας κι έτσι θα την αγοράσουν ακόμη πιο χαμηλά. Με βάση λοιπόν στοιχεία της ΓΕΝΟΠ – ΔΕΗ οι διακοπές ρεύματος τον Οκτώβριο του 2012 έφτασαν τις 38.717 όταν τον Οκτώβριο του 2011 ήταν 19.946, τον Σεπτέμβριο του 2012 35.310 όταν τον ίδιο μήνα του προηγούμενου χρόνου ήταν 21.253, κοκ. Αποτέλεσμα επίσης της φτώχειας και των αυξημένων τιμολογίων της ΔΕΗ είναι τα χρέη των νοικοκυριών προς την επιχείρηση από τους απλήρωτους λογαριασμούς να φτάνουν τα 696 εκ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2012 όταν τον Νοέμβριο του 2011 ήταν 388 εκ. ευρώ.

Κατά συνέπεια, η χορήγηση της δόσης συνοδεύεται από μια ραγδαία επιδείνωση στους μισθούς και τους όρους ζωής εκατομμυρίων εργαζομένων και αυτοαπασχολουμένων.

Κερδισμένοι οι τραπεζίτες

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η απόφαση των Ευρωπαίων δεν σήμαινε τίποτε θετικό για την Ελλάδα είναι γιατί τα 52,5 δισ. ευρώ δεν θα εισρεύσουν στην οικονομία. Δεν θα γίνουν επενδύσεις ή δάνεια σε επιχειρήσεις, δεν θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας κι επ’ ουδενί φυσικά δεν θα στηρίξουν το υπό εξαφάνιση κράτος πρόνοιας.

Από τα 34,3 δισ. ευρώ που καταβλήθηκαν εντός του Δεκεμβρίου, τα 11,3 δισ. ευρώ πήγαν για την επαναγορά ομολόγων ονομαστικής αξίας 31,9 δισ. ευρώ τα οποία σύμφωνα με την ανακοίνωση του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους αγοράστηκαν με μια μέση τιμή 33,8% της ονομαστικής τους. Επίσης, 16 δισ. δόθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και 7 δισ. ευρώ για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών και το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Από τα 9,2 του Ιανουαρίου τα 7,2 δισ. θα πάνε στις τράπεζες και τα 2 δισ. για ληξιπρόθεσμες οφειλές. Τα 2,8 δισ. του Φεβρουαρίου θα πάνε για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών, όπως θα συμβεί και με τα 2,8 δισ. του Μαρτίου. Τέλος 3,4 δισ. αναμένονται από το ΔΝΤ.

Ο πρώτος κερδισμένος επομένως της δόσης είναι οι τραπεζίτες που στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης θα πάρουν 23,2 δισ. ευρώ. Να θυμίσουμε πως τον Μάιο είχαν πάρει ως πρώτη δόση της ανακεφαλαιοποίησης 18 δισ. ευρώ. Η συμμετοχή τους ωστόσο στο πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων δημιούργησε τρομακτικές απώλειες που μαζί με την συμμετοχή τους στην αναδιάρθρωση του Μαρτίου (PSI) για τις τέσσερις μεγάλες τράπεζες τις λεγόμενες συστημικές (Άλφα, Γιούρομπανκ, Πειραιώς και Εθνική) φθάνουν σε ύψος τα 26,48 δισ. ευρώ. Τα ποσά που θα πάρουν συμβάλουν μεν ώστε η κεφαλαιακή τους επάρκεια να φτάσει στο επιθυμητό όριο του 9%, να ξεφύγουν δηλαδή από το φάσμα της χρεοκοπίας όπου κινούνται, ωστόσο καθιστούν σχεδόν βέβαιη την εξαγορά τους από ξένες τράπεζες. Ο λόγος είναι πως το μερίδιο των μετοχών που κατέχουν οι ως τώρα μέτοχοι μετά την ανακεφαλαιοποίηση συρρικνώνεται τάχιστα. Στα μέσα Δεκεμβρίου για παράδειγμα η χρηματιστηριακή αξία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ανερχόταν μόλις σε 3 δισ. ευρώ κι αυτό λόγω του ότι οι απώλειες στις τιμές των μετοχών τους σε σχέση με τα επίπεδα που ήταν πριν την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου ξεπερνούν το 95% και τείνουν στο 100%. Επομένως γίνεται τρομακτικά δύσκολο να μπορέσουν να ξανακερδίσουν τα ποσοστά που διαθέτουν σήμερα με τις αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου στις οποίες πρέπει να προχωρήσουν. Το αποτέλεσμα τότε θα είναι οι ελληνικές μέχρι σήμερα τράπεζες που στάθηκαν όρθιες μετά τη θύελλα της κρίσης λόγω του νέου δανειακού βάρους που ανέλαβε ο ελληνικός λαός, να βρεθούν στα χέρια της Ντόιτσε Μπανκ ή της Κόμερτζμπανκ. Με άλλα λόγια πληρώνουμε εμείς οι φορολογούμενοι για να πάρουν τις τράπεζες καθαρές οι Γερμανοί…

Οι Γερμανοί θα πληρωθούν πρώτοι κι όταν αρχίσει η πληρωμή από το ελληνικό δημόσιο των ληξιπρόθεσμων οφειλών που συνολικά ανέρχονται σε 9,3 δισ. ευρώ. Την προτεραιότητα που έχουν οι Γερμανικές επιχειρήσεις φρόντισε να την κάνει σαφή στην ελληνική κυβέρνηση, και ειδικά στον υπουργό Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη, ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών και αντι-καγκελάριος της Γερμανίας Φίλιπ Ρέσλερ κατά την συνάντησή τους στο Βερολίνο την Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2012.

Προτεραιότητα για να πληρωθούν από την δόση έχουν και οι κάθε λογής πιστωτές. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν: Δανειστές που είχαν παρακρατήσει ομόλογο το οποίο αρνήθηκαν να εντάξουν στην αναδιάρθρωση του Μαρτίου του 2012, ύψους 250 εκ. ευρώ, και το οποίο έληγε στις 21 Δεκεμβρίου 2012. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που έχει στο χαρτοφυλάκιο της ομόλογα με ημερομηνία λήξης 20 Φεβρουαρίου αξίας 443,3 εκ. ευρώ. Τέλος άγνωστη παραμένει κι η τύχη των εντόκων γραμματίων ύψους 3,4 δισ. ευρώ που λήγουν στις 11 Ιανουαρίου καθώς δεν είχε αποφασιστεί αν θα ξεχρεωθούν ή θα αντικατασταθούν με νέα γραμμάτια.

Συνυπολογίζοντας όλες αυτές τις υποχρεώσεις είναι αβέβαιο ακόμη κι αν ξεχρεωθούν οι έλληνες προμηθευτές του δημοσίου! Κατά συνέπεια είναι πολιτική απάτη να δημιουργείται η προσδοκία ότι θα πέσουν χρήματα στην αγορά. Ούτε ευρώ!

Μη βιώσιμο το ελληνικό δημόσιο χρέος

Ο τρίτος λόγος για τον οποίο η χορήγηση της δόσης δεν συνιστά τίποτε θετικό για την οικονομία είναι επειδή δεν επιλύει το πρόβλημα της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Η ανάγκη επιπλέον διευθετήσεων ώστε να καταστεί βιώσιμο το δημόσιο χρέος αναγνωρίστηκε ακόμη και στην ιστορική – κατά τ’ άλλα – απόφαση του Γιούρογκρουπ της 27ης Νοεμβρίου. «Τα κράτη μέλη της ευρωζώνης θα εξετάσουν περαιτέρω μέτρα και βοήθεια, περιλαμβανομένων μεταξύ άλλων της χαμηλότερης συγχρηματοδότησης των δομικών ταμείων ή/και περαιτέρω μείωση του επιτοκίου στο ελληνικό δάνειο διευκόλυνσης, αν παραστεί ανάγκη, για να επιτευχθεί μια περαιτέρω αξιόπιστη και βιώσιμη μείωση του λόγου του ελληνικού χρέους προς το ΑΕΠ…». Με άλλα λόγια τα μέτρα που συμφωνήθηκαν στο Γιούρογκρουπ στις 27 Νοεμβρίου συνιστώντας μια μίνι (και δεύτερη εντός του 2010) αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους κρίθηκαν ανεπαρκή! Τα μέτρα αυτά αφορούσαν μείωση των επιτοκίων δανεισμού της Ελλάδας από τα άλλα κράτη μέλη κατά 1 ποσοστιαία μονάδα, 10ετής αναστολή στην καταβολή των τόκων, παραίτηση των κεντρικών τραπεζών από κέρδη επί των ελληνικών ομολόγων ύψους 11 δισ. ευρώ και χρηματοδότηση της επαναγοράς ελληνικών ομολόγων, αξιοποιώντας την πολύ χαμηλή τιμή με την οποία ανταλλάσσονται στη δευτερογενή αγορά, περίπου στο 35% της ονομαστικής τους αξίας.

Με εξαίρεση όμως τον πρώτο όρο (μείωση επιτοκίου δανεισμού) οι άλλοι όροι είναι είτε αμφίσημοι είτε παγίδα! Για παράδειγμα όταν θα λήξει το μορατόριουμ στην καταβολή των τόκων, η καταβολή των οφειλόμενων τόκων θα γίνει έντοκα. Κοινώς θα τους πληρώνουμε πανωτόκια, επιβαρύνοντας το δημόσιο χρέος μετά την δεκαετία. Ως τότε πράγματι, χάρη σε αυτό το μέτρο θα έχει μειωθεί το ύψος του χρέους, αλλά η συνολική επιβάρυνση θα έχει αυξηθεί. Η δε επαναγορά ομολόγων (που στέφθηκε με αποτυχία και γι’ αυτό αντί να κλείσει την Παρασκευή 7 Δεκέμβρη δόθηκε παράταση κι έκλεισε την Τρίτη στις 11 Δεκεμβρίου) χρηματοδοτήθηκε από την προείσπραξη χρημάτων που θα καταβάλλονταν από την Τρόικα στην Ελλάδα στο προσεχές μέλλον. Δημιουργήθηκε έτσι όμως μια τρύπα στο πρόγραμμα χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας!

Η αλήθεια είναι πως κανέναν δεν ενδιαφέρει όχι μόνο αυτή η τρύπα αλλά ακόμη και η βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους επειδή όλοι ξέρουν ότι σε ένα χρόνο από τώρα το θέμα της συζήτησης θα είναι μια νέα, κανονική αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Διαφορετικά ειπωμένο η απόφαση της 27ης Νοεμβρίου ήταν μια μεσοπρόθεσμη λύση, ένα μπάλωμα της στιγμής, μέχρι να δοθεί μια οριστική λύση. Η Γερμανία την απέφυγε τώρα γιατί δεν ήθελε να πραγματοποιηθεί πριν τις γερμανικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Οκτώβριο του 2013, λόγω του σημαντικού πολιτικού κόστους που την συνοδεύει μιας και θα πρέπει να βάλει το χέρι στην τσέπη. Μετά την αναδιάρθρωση του Μαρτίου του 2012 το ελληνικό δημόσιο χρέος κατά την συντριπτική πλειοψηφία του ανήκει στους λεγόμενους «θεσμικούς» πιστωτές, δηλαδή: κράτη μέλη ευρωζώνης, ΕΚΤ, εθνικές κεντρικές τράπεζες και ΔΝΤ. Κατά συνέπεια δυνατότητα μείωσης του χρέους που να την επιβαρυνθούν οι ιδιώτες δεν υπάρχει. Κάθε μείωση στο εξής περνάει από ζημιές που θα πρέπει να αναλάβουν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης άμεσα ή έμμεσα μιας και το ΔΝΤ έχει αποκλείσει κάθε πιθανότητα να επωμιστεί το ίδιο την παραμικρή απώλεια! Δεδομένου επομένως ότι το χρέος έχει τεθεί εκτός ελέγχου με αποτέλεσμα το 2016 να αναμένεται να φτάσει το 175% του ΑΕΠ (όταν το 2009, πριν δηλαδή ξεκινήσει η «διάσωση», ήταν 129% του ΑΕΠ) η επόμενη αναδιάρθρωση θα έχει σημαντικό κόστος για τα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Και προφανώς πολύ πιο σημαντικά για τον ελληνικό λαό, μιας και οι ζημιές των κρατών μελών της ευρωζώνης ήταν το κόστος που ανέλαβαν για να σώσουν τις τράπεζες τους. Να θυμίσουμε ότι οι ξένες τράπεζες στις 31 Δεκεμβρίου 2009 είχαν τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα ύψους 141 δισ. ευρώ κι ένα χρόνο μετά, όταν άρχισαν να ξεφορτώνονται μαζικά ελληνικά ομόλογα η έκθεσή τους μειώθηκε στα 45 δισ. Η ζημιά επομένως που ανέλαβαν τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία από την πρόσφατη αναδιάρθρωση, το τεράστιο κοινωνικό κόστος που πλήρωσε ο ελληνικός λαός, ο αφελληνισμός των ελληνικών τραπεζών και κάποιο κοινωνικό κόστος που θα αναλάβουν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης είναι το αντίτιμο για την διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών!

Ελλάδα, σύγχρονη χρεο-αποικία

Ο τέταρτος λόγος για το οποίο η δόση των 52,5 δις. είναι επιζήμια κοινωνικά σχετίζεται με το καθεστώς υποτέλειας και κηδεμονίας που περιγράφει για το ελληνικό κράτος, επιβάλλοντας το αγγλικό δίκαιο. Η δανειακή σύμβαση που συνοδεύει την χρηματοδότηση της επαναγοράς χρέους, κατ’ εφαρμογή της απόφασης του Γιούρογκρουπ της 27ης Νοεμβρίου, αναφέρει κατά λέξη στην παράγραφο 4, με τίτλο «Εφαρμοστέο δίκαιο και δικαιοδοσία»:

«4.1 Η παρούσα σύμβαση τροποποίησης και κάθε εξωσυμβατική αξίωση που γεννάται από ή σε σχέση με αυτή θα διέπονται και θα ερμηνεύονται σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο.

4.2 Τα μέρη υποχρεούνται να υπαγάγουν κάθε διαφορά που ενδέχεται να προκύψει σε σχέση με τη νομιμότητα, εγκυρότητα, ερμηνεία ή εκτέλεση της παρούσας Σύμβασης Τροποποίησης στην αποκλειστική αρμοδιότητα των δικαστηρίων του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου…

4.4 Το δικαιούχο κράτος μέλος, η Τράπεζα της Ελλάδας και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας παραιτούνται με την παρούσα αμετάκλητα και ανεπιφύλακτα από κάθε δικαίωμα ασυλίας που ήδη έχουν ή μπορεί να δικαιούνται σε σχέση με τους ίδιους και τα περιουσιακά τους στοιχεία έναντι δικαστικών ενεργειών σχετικά με την παρούσα σύμβαση τροποποίησης συμπεριλαμβανομένων ενδεικτικά κάθε δικαιώματος ασυλίας…»

Με βάση τους παραπάνω όρους είναι εμφανές ότι η Ελλάδα, με ευθύνη της τρικομματικής κυβέρνησης ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ υποβιβάζεται σε κράτος περιορισμένης κυριαρχίας, ενώ ανά πάσα στιγμή τα περιουσιακά μας στοιχεία (συμπεριλαμβανομένου και του χρυσού της κεντρικής τράπεζας) θα μπορούν να κατασχεθούν από τους πιστωτές μας. Έτσι η ΕΕ και το ΔΝΤ μετατρέπονται σε Σάιλοκ, σε κοράκια έτοιμα να κατασπαράξουν τη λεία τους. Ο εξευτελισμός της Ελλάδας δεν προέρχεται μόνο από την παραίτησή της από το δικαίωμα ασυλίας. Προέρχεται κι από τον διορισμό δύο (διεθνών μάλιστα) νομικών εταιρειών οι οποίες θα αναλάβουν να εκδίδουν «πιστοποιητικά συμμόρφωσης» που θα βεβαιώνουν την υλοποίηση των αντιλαϊκών όρων των μνημονίων. Και μόνο τότε, με την προσκόμιση δηλαδή των πιστοποιητικών από τους κηδεμόνες μας (τις νομικές εταιρείες) θα προχωράει η καταβολή των επόμενων δόσεων, στο πρώτο τρίμηνο του 2013!

Κατά συνέπεια η καταβολή των επόμενων δόσεων δεν είναι εξασφαλισμένη, ενώ ο δρόμος είναι ανοιχτός ώστε οι πιστωτές μας να μας επιβάλλουν νέα «στρατιωτικά γυμνάσια» ανάλογα αυτών που μας επέβαλλαν από τον Ιούνιο του 2012, οπότε έπρεπε να είχε καταβληθεί η δόση, μέχρι τον Νοέμβριο οπότε και αποφασίστηκε η καταβολή της, χωρίς ωστόσο να ολοκληρωθεί! Κι αυτός είναι ο πέμπτος λόγος για τον οποίο τα επινίκια της κυβέρνησης συνιστούσαν κοροϊδία και εξαπάτηση. Σε αυτό το πλαίσιο δεν αποκλείεται καθόλου πολύ σύντομα να βρεθούμε μπροστά στην ενεργοποίηση των λεγόμενων «ρητρών απόκλισης» που ψηφίστηκαν με το τρίτο μνημόνιο κι εξουσιοδοτούν την κυβέρνηση να επιβάλλει νέα μέτρα λιτότητας, από απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων μέχρι μειώσεις μισθών και κλείσιμο πανεπιστημίων ή σχολείων, επικαλούμενη την μη υλοποίηση των στόχων του προϋπολογισμού, σε ό,τι αφορά για παράδειγμα τα φορολογικά έσοδα. Προοπτική που θεωρείται σίγουρη όσο θα βαθαίνει η ύφεση, θα μεγαλώνει η ανεργία (που τον Σεπτέμβριο του 2012 έπληττε 1.260.000 άτομα εκ των οποίων επίδομα λάμβαναν μόνο οι 185.870) κι η μετανάστευση θα καταγράφει νέα ρεκόρ.

                               

Αντί επιλόγου, και για να μην αφήσουμε μόνο του τον πρωθυπουργό και την τηλεόραση να θριαμβολογούν για την χάρη που μας έκαναν οι Ευρωπαίοι με την έγκριση της δόσης, να παραθέσουμε ένα ακόμη απόσπασμα από το διήγημα του Χρήστου Οικονόμου «Κομμάτι κομμάτι μου παίρνουν τον κόσμο μου», το οποίο περιέχεται στη συλλογή «Κάτι θα γίνει, θα δεις». Είναι δε λόγια που ακούγονται από έναν υποψήφιο μετανάστη: «Βάλε να πιούμε. Θέλω να πιω στη υγεία της προόδου, της ανάπτυξης και της απαλλοτρίωσης. Στην υγειά της έψιλον έψιλον και της ελεύθερης διακίνησης προσώπων και εμπορευμάτων. Ζήτω και ξαναζήτω»…

(Nexus, Ιανουάριος 2013)