Η απειλή της Συρίας και της Λιβύης τερμάτισε τις διαδηλώσεις στο Ιράν

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Ως ιδανική ευκαιρία για να καταφέρουν ένα νέο πλήγμα στο καθεστώς του Ιράν αντιμετώπισαν οι Αμερικανοί τις διαδηλώσεις που ξέσπασαν στο εσωτερικό της χώρας από τις 28 Δεκεμβρίου.

Ωστόσο, το αίτημα της αντιπροσώπου των ΗΠΑ, Νίκι Χάλεϋ, για έκτακτη συνάντηση των Ηνωμένων Εθνών με σκοπό να καταδικαστεί η χρήση βίας εκ μέρους της Τεχεράνης σε βάρος των διαδηλωτών που οδήγησε στο θάνατο τουλάχιστον 20 άτομα, από κοινού με τα εμπρηστικά tweet του αμερικανού προέδρου έδωσαν υπόσταση, εμφάνισαν ως βάσιμες και δικαιολογημένες τις κατηγορίες του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ότι οι αντιδράσεις υποκινούνται από ξένες δυνάμεις.

Παρόλ’ αυτά αν κάτι δεν αμφισβητείται είναι ότι οι αντιδράσεις ξέσπασαν ενάντια στα μέτρα λιτότητας. Η θρυαλλίδα που προκάλεσε την έκπληξη ήταν οι νέες περικοπές που περιλαμβάνει ο κρατικός προϋπολογισμός ο οποίος μόλις πρόσφατα ψηφίσθηκε. Μεταξύ πολλών άλλων, ο τερματισμός μιας επιχορήγησης που κατευθυνόταν στα 30 εκ. των φτωχότερων Ιρανών, η αύξηση ενός τέλους που επιβάλλεται σε κάθε Ιρανό που ταξιδεύει στο εξωτερικό και η δραματική μείωση όλων των επιχορηγήσεων που στρέφονται σε κοινωνικά ιδρύματα προς όφελος θρησκευτικών ιδρυμάτων που πολλές φορές συνδέονται με τους Φρουρούς της Επανάστασης. 

Οι περικοπές του προϋπολογισμού όξυναν μια ήδη ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα εξ αιτίας του υψηλού πληθωρισμού, που όσο κι αν έπεσε από το δυσθεώρητο ύψος του 45% όπου βρισκόταν το 2013, με αποτέλεσμα τώρα να φλερτάρει με μονοψήφια ποσοστά, εξακολουθεί να πυροδοτεί αυξήσεις σε δεκάδες είδη λαϊκής κατανάλωσης, ακόμη και στα καύσιμα. Εξ αιτίας επίσης των χρεοκοπιών πολλών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που συνδέονταν με το «βαθύ» ιρανικό κράτος, χωρίς ωστόσο την τελευταία στιγμή να απλωθεί ένα δίχτυ ασφαλείας σε χιλιάδες αποταμιευτές που είδαν τις αποταμιεύσεις τους να εξαφανίζονται.

Η κοινωνική κατάσταση στο Ιράν είναι πολύ διαφορετική από την εντύπωση ισότητας που δημιουργεί η ομοιόμορφη ενδυμασία της πολιτικής ηγεσίας. «Οι διαδηλώσεις για τις οικονομικές συνθήκες δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες στο Ιράν», έγραφαν οι New York Times στις 29 Δεκεμβρίου. «Συνήθως πραγματοποιούνται μπροστά από το κοινοβούλιο της Τεχεράνης και σε μικρότερες πόλεις χωρίς να είναι σπάνιο το θέαμα των διαδηλώσεων από ανθρώπους που έχασαν τις οικονομίες τους σε τραπεζικές χρεοκοπίες ή συνταξιούχους που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα».

Για να ερμηνευθεί η λαϊκή αγανάκτηση στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα του Ιράν πρέπει επίσης να ληφθεί υπ’ όψη ότι τα οικονομικά οφέλη από την συμφωνία για τα πυρηνικά του 2015 ήταν υποδεέστερα των αναμενόμενων. «Το πρόβλημα είναι ότι οι κυρώσεις έχουν μόνο κατά ένα μέρος αρθεί. Οι περισσότερες διεθνείς εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων του ενεργειακού τομέα έχουν μείνει μακριά, από το φόβο των αμερικανικών κυρώσεων εναντίον τους αν κάνουν δουλειές με την Τεχεράνη», έγραφαν οι Financial Times στις 3 Ιανουαρίου. «Το αποτέλεσμα είναι η χώρα να έχει έλλειψη επενδύσεων, τεχνολογίας και αγοραστών για πολλά από τα προϊόντα της».

Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι υπογράφηκαν συμβόλαια στο Ιράν μετά την εγκατάλειψη του πυρηνικού του προγράμματος. Η πιο εμβληματική συμφωνία υπογράφτηκε από τη γαλλική Total, ύψους 1 δισ. δολ., από κοινού με μια κινέζικη κι αφορούσε την εξόρυξη φυσικού αερίου. Άλλες συμφωνίες δε, υπογράφτηκαν από τη γαλλική Citroen, ύψους 780 εκ. δολ., την επίσης γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία PSA που παράγει τα Peugeot και Citroen ύψους 320 εκ., και τη Ρωσική Transmaholding που παράγει σιδηροδρομικό εξοπλισμό, ύψους 2,5 δισ. δολ. 

Ακόμη όμως κι αυτές (που δείχνουν με τον πιο παραστατικό τρόπο τον κατακερματισμό του παγκόσμιου οικονομικού χάρτη που προκαλούν οι αμερικανικές κυρώσεις) δεν κατάφεραν να μειώσουν την ανεργία που ειδικά στη νεολαία ξεπερνάει το 40%. Κι η νεολαία στο Ιράν αντιπροσωπεύει στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό ένα σημαντικά μεγαλύτερο κομμάτι απ’ ότι έχουμε συνηθίσει στη Δύση.

Όσο αυξανόταν ωστόσο η κρατική καταστολή, οι διαδηλώσεις δεν έμεναν στα οικονομικά αιτήματα κι αποκτούσαν πολιτικό περιεχόμενο και προσανατολισμό. Συνθήματα που αμφισβητούσαν τις διεθνείς συμμαχίες και προτεραιότητες της Τεχεράνης («Ξεχάστε την Παλαιστίνη», «Όχι στη Γάζα», «Όχι στο Λίβανο») ακόμη και την πολιτική ηγεσία που πρόσφατα εξελέγη («Θάνατος στο Ρουχανί») έδωσαν το έναυσμα για την διοργάνωση δεκάδων συγκεντρώσεων στήριξης του καθεστώτος. 

Στην Τεχεράνη και πολλές ακόμη πόλεις, αφού πρώτα μεσολάβησε η αστυνομική καταστολή και η διακοπή λειτουργίας του μέσου κοινωνικής δικτύωσης Telegram που είναι εγκατεστημένο σχεδόν σε κάθε έξυπνο κινητό στο Ιράν, χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να εκφράσουν τη στήριξή τους στην κυβέρνηση, σηματοδοτώντας έτσι πιθανότατα και το τέλος ενός μπαράζ διαδηλώσεων, που αν και άντεξε στο χρόνο διαθέτοντας πιο λαϊκά χαρακτηριστικά σε σχέση με την πράσινη επανάσταση του 2009, δεν προσέλαβε απειλητικές διαστάσεις.

Η διαφορά από το 2009, όταν αφορμή στάθηκε η αμφιλεγόμενη νίκη του Αχαμντινετζάντ και κυριαρχούσαν αιτήματα πολιτικού φιλελευθερισμού, μπορεί να συμπυκνωθεί σε δύο λέξεις: Λιβύη και Συρία! Η διάλυση της Λιβύης μετά τον αμερικανο-ΝΑΤΟϊκό βομβαρδισμό που ξεκίνησε το 2011 και η καταστροφή της Συρίας μετά τον εξαιρετικά πρωτότυπο εμφύλιο πόλεμο έκαναν ορατή δια γυμνού οφθαλμού την απειλή που κρέμεται πάνω από το Ιράν και ισοδυναμεί με ευχή για τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, τις ΗΠΑ κι άλλες χώρες: την μετατροπή του Ιράν σε κράτος – παρία συγκρίσιμου με το Αφγανιστάν και τη Σομαλία. Αυτή η προοπτική αποδείχθηκε αρκετή για να κινητοποιήσει τις κεντρομόλες δυνάμεις στο εσωτερικό του Ιράν, οδηγώντας σε πρόωρη ήττα ακόμη κι ένα κίνημα με δίκαια αιτήματα.

Πηγή: leonidasvatikiotis.wordpress.com, μέσω http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/